Zagubione bodźce
- Sobota, 21 styczeń 2017 16:40
Rozwój cywilizacji bardzo często przysłania dzieciom prawdziwy - pełen bodźców i odczuć - świat. Powoduje to powstawanie wielu problemów zdrowotnych u maluchów. Jakich i jak sobie z nimi radzić wyjaśnia Karolina Lewczuk, fizjoterapeuta oraz terapeuta integracji sensorycznej z Niepublicznej Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej nr 2 w Białymstoku.
Na początku warto zaznaczyć, iż bagatelizowanie pierwszych symptomów zaburzenia przetwarzania sensorycznego często doprowadza do sytuacji, że wychodzą one „na światło dzienne” dopiero w wieku przedszkolnym lub nawet szkolnym. Dzieje się tak, gdyż rodzice starają się zaspokoić wszystkie potrzeby swoich pociech i… wyręczają je niemal na każdym kroku. Maluch nie potrafi wówczas ani się ubrać, ani bawić z rówieśnikami, a jego ulubioną zabawką okazuje się być tablet lub smartfon.
Marzena Bęcłowicz: Czym są zaburzenia przetwarzania sensorycznego, tzw. integracji sensorycznej (SI)?
Karolina Lewczuk: Są to dysfunkcje odbierania i segregowania bodźców zmysłowych docierających z otoczenia i własnego organizmu. Pojawiają się one w przypadku złej organizacji i przetwarzania bodźców sensorycznych w obrębie układu przedsionkowego, czuciowego, wzrokowego i smakowego. Warto jednak podkreślić fakt, iż nie są wynikiem uszkodzenia narządów zmysłów. Wyróżniamy trzy rodzaje takich zaburzeń. Pierwsze to trudności z rejestrowaniem. W tym przypadku dziecko może przyjąć dwie postawy; pierwsza to taka, w której zbyt gwałtownie reaguje na bodźce np.: niektóre dźwięki lub też zupełnie przeciwna, podwrażliwa, rejestrująca bodźce z opóźnieniem. Drugie to trudności z modulacją. Dziecko ma problemy ze zmianami w codziennej rutynie, z przenoszeniem uwagi z jednej aktywności na drugą, może być nieobecne, zamknięte we własnym świecie. Ostatnie - trudności z odpowiedzią lub „integracją” - polegają na tym, iż reakcja dziecka na ruch odbywa się w sposób niezdarny. Obserwujemy problemy z motoryką i koordynacją obustronną. Dodatkowo dziecko ma słabą świadomość własnego ciała.
MB: Jak rozpoznać pierwsze objawy zaburzeń integracji sensorycznej?
KL: Można je zauważyć już w wieku niemowlęcym. Dziecko w czasie obracania lub podnoszenia napina ciało, wygina się, płacze i jest niespokojne. Takie zachowanie spowodowane jest brakiem zrozumienia przez niemowlę jego położenia ciała w przestrzeni. Nie jest ono w stanie stwierdzić co wykonują jego poszczególne części ciała, ze względu na błędne przetwarzanie bodźców przez układ nerwowy. Kolejnym aspektem jest brak tolerancji na przytulenia, delikatny dotyk, wybrane dźwięki lub światło. To one, jako jedne z pierwszych, mogą nas alarmować o braku spójności docieranych bodźców ze świata zewnętrznego. Ponadto zaburzenia integracji sensorycznej mogą powodować niespokojny sen, krótkie drzemki oraz częsty płacz dziecka.
MB: A jakie objawy występują u starszych dzieci?
KL: Zaburzenia integracji sensorycznej najczęściej zauważane są w wieku przedszkolnym i szkolnym, kiedy to bagatelizowane objawy, z których dziecko nie „wyrosło” zaburzają jego normalne funkcjonowanie w grupie, samoobsługę czy zdolność uczenia się. Pierwszy rodzaj zaburzeń stanowi nadwrażliwość na bodźce, która charakteryzuje się gwałtowną reakcją na umiarkowany hałas (zatykanie uszu) czy drobne skaleczenia. Pewne zapachy wydają się być nie do zniesienia, powodując irytację i zakłopotanie. Problem pojawia się podczas zabawy, kiedy dziecko dotyka takich substancji jak: ciastolina, farby czy piasek. Czesanie, mycie, a także obcinanie włosów stanowi również nie lada wyzwanie dla rodzica. Inną grupę tworzą dzieci z podwrażliwością na bodźce. One z kolei uwielbiają karuzele i huśtawki, są ciągle w ruchu, podskakują i celowo uderzają się o przedmioty. Uwielbiają dotykać, sprawdzać faktury o chropowatej fakturze, obwąchiwać przedmioty, nieustannie wpatrywać się w światło czy smakować niejadalne rzeczy. Oczywiście, nie da się zaklasyfikować każdego dziecka do konkretnej grupy i często bywa tak, że objawy obu z nich występują jednocześnie. Dlatego warto podkreślić fakt, iż każde dziecko trzeba traktować indywidualnie i dostosowywać terapię do jego potrzeb. Poza wymienionymi wyżej objawami nadwrażliwości i podwrażliwości występuje także wiele innych symptomów zaburzeń integracji sensorycznej. Jeśli nasze dziecko jest nadmiernie ruchliwe, ma utrudnioną orientację w otoczeniu, ma problemy z napięciem mięśniowym, z kopaniem i łapaniem piłki, uczeniem się nowych aktywności ruchowych, jest niezdarne, nie ma wyczucia odległości, ma problemy z wykonywaniem czynności samoobsługowych warto udać się na diagnozę do specjalisty. Pełna diagnoza integracji sensorycznej powinna być oparta nie tylko o wywiad z rodzicem, ale także o obserwację spontanicznych zachowań dziecka, kwestionariusze i testy kliniczne.
MB: Na czym polega terapia SI?
KL: Ma ona za zadanie usprawnić przepływ oraz organizację informacji docierających do centralnego układu nerwowego. Dzięki temu ulegają poprawie bodźce pochodzące z układu przedsionkowego, propriocepcja (zmysł orientacji ułożenia części własnego ciała), dotyk, wzrok, słuch, węch, smak. Terapia wpływa też na poprawę pracy mózgu dziecka, kształtuje prawidłowe napięcie mięśniowe i koordynację ruchową, poprawia umiejętności językowe i poznawcze, a przede wszystkim na zdolność uczenia się przez dziecko. Dostarczane aktywności ruchowe, z kontrolowaną przez terapeutę ilością bodźców, integrują informacje docierające do dziecka zarówno z otaczającego go świata jak i z własnego ciała. Czas terapii uzależniony jest od stopnia zaburzeń procesów integracji sensorycznej a także tempa postępów dziecka.
MB: Dziękuję za rozmowę.
