Zdrowy Białystok

Czego Jaś nie spróbuje, tego Jan nie będzie lubił

Rozszerzasz dietę swojej pociechy i nagle okazuje się, że masz w domu małego Tadka Niejadka? Nie panikuj. Nie namawiaj dziecka do jedzenia na siłę. Przyczyny takiego stanu rzeczy mogą być różne. Opowiedzą o nich Katarzyna Ruszczyk, pedagog oraz Marzena Smyk, psycholog z Niepublicznej Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej Nr 2 w Białymstoku.
Marzena Bęcłowicz: Czym jest wybiórczość pokarmowa?
Katarzyna Ruszczyk: Jest to zaburzenie występujące we wczesnym okresie dzieciństwa. Dziecko z tym zaburzeniem nie ma trudności w spożywaniu akceptowanych posiłków. Odmawia natomiast spożywania posiłków o innym smaku, zapachu, konsystencji, a czasami kolorze. Początek problemu pojawia się w okresie, w którym wprowadza się do diety nowe pokarmy. Czasami dieta kilkuletniego (lub starszego) dziecka z tym zaburzeniem ogranicza się do kilku akceptowanych potraw. Takie odżywianie staje się problemem, kiedy jest przyczyną niedoborów witamin, żelaza, cynku, białka lub prowadzi do zaburzeń motoryki jamy ustnej (gdy dziecko unika pokarmów stałych); może też powodować, że dziecko gorzej rozwija się fizycznie.
MB: Co powinno zaniepokoić rodziców?
Marzena Smyk: W przypadku małych dzieci niepokojące są następujące problemy związane z odżywianiem: spożywanie zbyt małych - w stosunku do wieku - ilości pożywienia, odmowa jedzenia, płacz w porze posiłków, obrona przed karmieniem, wypluwanie jedzenia, wyjmowanie jedzenia z buzi, odruchy wymiotne, wymioty, brak zainteresowania jedzeniem lub zbyt małe zainteresowanie. Dziecko nie sygnalizuje głodu, odmawia spożywania pokarmów urozmaiconych - adekwatnie do wieku, akceptuje jedynie ubogą dietę. Ponadto przejawia lęk w porze posiłków, boi się połykać pokarmy stałe i/lub płynne. Je posiłki w porach innych, niż pozostali domownicy, np. bardzo wcześnie rano lub późno wieczorem. Rodziców powinien niepokoić też zbyt wolny rozwój fizyczny dziecka (przyrosty wagi i wzrostu) przy braku przyczyn medycznych.
MB: Jakie są przyczyny wybiórczości pokarmowej?
KR: Przyczyny tego zaburzenia mogą być różne, np. mogą to być tzw. zaburzenia integracji sensorycznej wynikające z nadwrażliwości w zakresie narządów zmysłów jamy ustnej lub zmysłu węchu. Inne przyczyny to zbyt późne urozmaicenie diety, niewłaściwe zachowania wobec jedzenia w rodzinie (dziecko wzoruje się na ograniczonych upodobaniach żywieniowych rodziców). Czasem przyjmowanie roli „niejadka” jest dla dziecka korzystne ze względu na uzyskiwanie dodatkowej troski i uwagi ze strony rodziny. Odmowa jedzenia może być też jedną z form kontrolowania otoczenia w ramach nasilonych zachowań buntowniczych u dziecka.
MB: Zatem w jaki sposób wprowadzać nowe smaki?
MS: Dziecko bez problemu zaakceptuje nowe smaki, jeśli przy wprowadzaniu nieznanych mu potraw będziemy przestrzegać kilku zasad. W przypadku gdy dziecko odżywia się selektywnie, nie należy go zmuszać do zjadania nieakceptowanych potraw. Produkty, do których dziecko ma silną awersję i reaguje na nie odruchami wymiotnymi, nie powinny być w ogóle nakładane na jego talerz - nawet przez dłuższy czas. Nowe produkty powinno się wprowadzać kolejno i osobno w kilkudniowych odstępach. Początkowo podajemy je raz dziennie. Wskazane jest zachęcanie dziecka do spróbowania chociaż niewielkiej ilości nowej dla niego potrawy (np. jednego zielonego groszku). Należy je pochwalić za podjęcie próby - nawet jeżeli dotknie tylko potrawy językiem. Można je zachęcić do jedzenia, mówiąc i pokazując, że potrawa jest smaczna i zdrowa. Obecność innych dzieci, które jedzą daną potrawę z apetytem, może motywować dziecko do przełamania oporów.
MB: Co powinien zrobić rodzic, jeśli zauważy u dziecka problemy związane z odżywianiem?
KR: Jeżeli dziecko przejawia wyraźne problemy z jedzeniem, wskazana jest diagnostyka pediatryczna, a przy braku przyczyn medycznych konsultacja psychologiczna. Korzystając z pomocy psychologa rodzic może otrzymać konkretne wskazówki dotyczące postępowania w sferze odżywiania, by aktywnie uczestniczyć w programie terapeutycznym. Niektórym dzieciom w pokonywaniu trudności pomóc może terapia integracji sensorycznej. W przypadku, gdy zaburzeniom towarzyszy opóźnienie motoryki jamy ustnej (dziecko nie potrafi gryźć i żuć) lub współwystępuje wada wymowy, wskazane są zajęcia logopedyczne. Nasilona wybiórczość pokarmowa może być symptomem całościowych zaburzeń rozwojowych ze spektrum autyzmu.
MB: Dziękuję paniom za rozmowę.