Zdrowy Białystok

Skutki spotkania z HPV

Rak szyjki macicy jest jednym z najczęściej występujących nowotworów u kobiet. Głównym czynnikiem biorącym udział w jego rozwoju jest obecność HPV. Wirus ten jest też przyczyną wystąpienia raka odbytu i prącia u mężczyzn oraz nowotworów okolic głowy i szyi u obu płci. Poznaj tego groźnego przeciwnika.
HPV to wirus brodawczaka ludzkiego. Dotychczas poznano 200 jego różnych typów. Ze względu na powinowactwo do różnych tkanek, ludzkie wirusy HPV można podzielić na dwie grupy - zakażające skórę i zakażające błony śluzowe.
Wirusy pierwszej grupy są powszechnie spotykane i powodują powstawanie brodawek na skórze, popularnie zwanych „kurzajkami”. Do grupy drugiej zaliczamy głównie wirusy wywołujące zmiany w obrębie dróg moczowo-płciowych. Wyróżniamy tu: grupę niskiego ryzyka (HPV 6, 11, 42, 43, 44) - wirus wywołuje łagodne zmiany rozrostowe typu kłykcin kończystych, czyli brodawek płciowych; grupę średniego ryzyka (HPV 35, 39, 51, 52 i 58) - związaną z dysplazją małego i średniego stopnia (stan przedrakowy) oraz grupę wysokiego ryzyka (HPV 16, 18, 31, 33, 45 i 56, tzw. typy onkogenne). DNA wirusów z ostatniej grupy jest najczęściej wykrywane w zaawansowanych zmianach nowotworowych w obrębie szyjki macicy.
Zakażenie HPV odbywa się głównie drogą płciową. W ciągu całego życia ponad 80% aktywnych seksualnie kobiet i mężczyzn było, jest i będzie zakażonych wirusem brodawczaka ludzkiego. Zakażenie to jest najczęściej przemijające, przebiega bezobjawowo i ulega samowyleczeniu dzięki skutecznej odpowiedzi ze strony układu immunologicznego. Za najbardziej niebezpieczne należy uznać przetrwałe zakażenie typami HPV o wysokim potencjale onkogennym (szczególnie HPV typ 16 i 18), utrzymujące się co najmniej dwa lata.
Diagnostyka laboratoryjna zakażeń HPV opiera się na poszukiwaniu materiału genetycznego wirusa metodą PCR z wykonaniem genotypowania, czyli określeniem typu wirusa wykrytego w badanym materiale. Testy DNA HPV powinny wykrywać możliwie jak najwięcej z 14 genotypów wysokiego ryzyka. Należy zauważyć, że stosując metody molekularne, można wykryć DNA HPV także u osób bez żadnych cech klinicznych, cytologicznych i histologicznych zakażenia. Wykonywanie testu zaleca się zarówno kobietom jak i mężczyznom, po ukończeniu 25. roku życia, co trzy lata. Rekomenduje się też łączne zrobienie testu DNA HPV wraz z wymazem cytologicznym, tzw. skrining raka szyjki macicy.
Należy wspomnieć, że u ponad 50% mężczyzn - partnerów kobiet ze śródnabłonkową neoplazją szyjki macicy, stwierdza się zmiany w obrębie żołędzi wywołane zakażeniem HPV. Z kolei partnerzy kobiet z rakiem szyjki macicy częściej chorują na raka prącia. Śródnabłonkowa neoplazja, może dotyczyć też pęcherza moczowego, pochwy, sromu lub odbytu, szczególnie gdy zmiany w zainfekowanych komórkach wywołują typy HPV wysokiego ryzyka. Końcowe, najbardziej zaawansowane stadium, stanowią zmiany nowotworowe. W ostatnich latach wykazano także udział HPV w powstawaniu nowotworów jamy ustnej, przełyku i krtani.
Warto się badać! Dotyczy to wszystkich aktywnych seksualnie osób, niezależnie od orientacji, czy rodzaju aktywności seksualnej, a w szczególności tych, którzy częściej zmieniają partnerów. Kobiety powinny rozważyć kontrolę gdy: są aktywne seksualnie, pojawiają się u nich nawracające infekcje dróg moczowych, planują ciążę (HPV może doprowadzić do zarażenia dziecka lub do poronienia), stosują antykoncepcję hormonalną lub wkładki domaciczne, występują u nich brodawki płciowe okolic narządów płciowych i odbytu, palą papierosy, mają obniżoną odporność lub niedobór witaminy A. Z kolei mężczyźni powinni zgłosić się na badanie w przypadku: nawracających zapaleń cewki moczowej i żołędzi; wystąpienia brodawek zarówno płaskich jak i wypukłych w okolicy narządów płciowych, odbytu, w pachwinach i na mosznie; pojawienia się dolegliwości bólowych, świądu, krwawienia lub wydzieliny z odbytu oraz powiększenia się węzłów chłonnych w okolicy pachwin czy zaburzenia pracy jelit.
Badanie w kierunku HPV polega na pobraniu wymazów. Szczególnie ważne jest, aby w badanym materiale nie było substancji hamujących, czyli krwi, preparatów leczniczych czy nawilżających. Ponadto ok. 12-24 godz. przed pobraniem materiału należy zrezygnować ze współżycia płciowego oraz ograniczyć zabiegi higieniczno-pielęgnacyjne okolicy narządów płciowych. U kobiet wymazu nie należy pobierać w czasie miesiączki. Najlepiej robić to w 10-20 dniu cyklu, nie wcześniej, niż dwa dni po ostatnim dniu krwawienia i nie później niż dwa dni przed krwawieniem. Dodatkowo 48 godz. przed pobraniem wymazu nie należy stosować żadnych preparatów miejscowych w postaci kremów, maści, leków dopochwowych (szczególnie przeciwgrzybiczych) i dopochwowych preparatów nawilżających. Należy też zachować siedmiodniową przerwę po leczeniu antybiotykami oraz minimum jednodniową po badaniu ginekologicznym, czy USG ginekologicznym.
Pamiętajmy, że wirus brodawczaka ludzkiego jest przenoszony drogą płciową, ale także poprzez kontakt z naskórkiem. Czas infekcji ma kluczowe znaczenie dla ryzyka rozwoju zmian nowotworowych. Szansą na skuteczne wyleczenie jest jego wczesne wykrycie.
Barbara Kotowicz, specjalista mikrobiologii medycznej
Ośrodek Diagnostyczno-Badawczy Chorób Przenoszonych Drogą Płciową w Białymstoku
ul. Św. Rocha 3
15-879 Białystok
tel. 85 746 04 54, 85 742 63 61
www.std.bialystok.pl