Zdrowy Białystok

Radiolog prawdę ci powie

O tym jak wygląda współczesna diagnostyka obrazowa jamy brzusznej i miednicy z prof. dr hab. Eugeniuszem Tarasów, dyrektorem medycznym TMS Diagnostyka w Białymstoku rozmawia Marzena Bęcłowicz.
Marzena Bęcłowicz: Jakie badanie obrazowe najlepiej wykonać w przypadku bólów lub innych dolegliwości brzucha lub miednicy?
Eugeniusz Tarasów: W jamie brzusznej i miednicy znajduje się wiele narządów, których diagnostyka wymaga indywidualnego podejścia. W uproszczeniu można powiedzieć, że USG jest metodą wstępną w większości chorób jamy brzusznej i miednicy, zaś tomografia komputerowa (TK) i rezonans magnetyczny (MR) to dokładniejsze metody, o porównywalnej wartości diagnostycznej. Zarówno TK jak i MR są doskonałymi metodami w przypadkach chorób zapalnych i nowotworowych wątroby, trzustki, śledziony, nerek lub narządów miednicy - pęcherza moczowego, macicy i jajników - u kobiet oraz prostaty u mężczyzn. Obie metody pozwalają na ustalenie dokładnego rozpoznania oraz kontrolę efektów leczenia oraz stosowane są w ocenie tzw. stagingu - określeniu stopnia zaawansowania miejscowego nowotworu, obecności przerzutów w węzłach chłonnych oraz przerzutów odległych.
MB: Czy do badań TK i MR trzeba się jakoś przygotować?
ET: Chory powinien być na czczo, ponieważ wypełnienie przewodu pokarmowego treścią pokarmową utrudnia ocenę badanych narządów. Dodatkowo przed badaniem TK i MR zwykle podaje się pacjentowi do wypicia środek kontrastowy. Specjalne przygotowanie konieczne jest też w badaniach jelit - enteroklizie i kolonografii.
MB: Czy konieczne są środki kontrastowe podawane dożylnie?
ET: Większość badań TK i MR powinna być wykonywana po podaniu kontrastu dożylnego, bowiem badanie bez kontrastu ma znacznie ograniczoną wartość diagnostyczną. Nie należy obawiać się podania tego środka, gdyż obecne nowoczesne kontrasty rzadko wywołują reakcje uboczne. Przy wykluczeniu uczulenia na nie, ryzyko reakcji niepożądanych jest minimalne. Wszystkie kontrasty stosowane zarówno w TK jak i w MR wydalane są przez nerki, dlatego przed badaniem z kontrastem należy oznaczyć poziom kreatyniny lub wskaźnik przesączania kłębuszkowego - GFR. Podstawową sprawą jest też wcześniejsze odpowiednie nawodnienie organizmu.
MB: Jakie są zalety i wady tomografii komputerowej?
ET: Tomografia komputerowa jest głównym narzędziem diagnostycznym w rękach radiologa w diagnostyce chorób jamy brzusznej i miednicy. Dzięki nowoczesnym wielorzędowym aparatom badanie jest szybkie - trwa kilka sekund. Dzięki temu w TK jest bardzo mało artefaktów - ruchowych, oddechowych lub od perystaltyki jelit. Jest to szczególnie istotne np. u chorych w ciężkim stanie, z urazami wielonarządowymi lub po zabiegach operacyjnych. TK jest też bardzo dokładną metodą, gdyż na otrzymanych skanach widoczne są nawet bardzo drobne zmiany. Ponadto TK ma wysoką wartość diagnostyczną, gdyż często pozwala na postawienie od razu rozpoznania histologicznego. Główna wada TK wynika z faktu zastosowania dość dużej dawki promieniowania rentgenowskiego. Jednak w nowoczesnych aparatach stosuje się systemy tzw. modulacje dawki, aby zminimalizować jego skutki.
MB: Czy badanie MR jest alternatywą dla TK czy ma jakieś zalety, których nie ma tomografia?
ET: MR jamy brzusznej i miednicy jest trudniejsze do wykonania, trwa dłużej - ok. 30 min. i jest bardziej podatne na artefakty. Z tego względu jeśli trzeba wykonać obrazowanie brzucha i miednicy wykonujemy dwa oddzielne badania. Wartość diagnostyczna MR jest porównywalna z TK, ale rezonans ma większą możliwość różnicowania rodzaju tkanek, co od razu ułatwia rozpoznanie. Stąd też wynikają wyjątkowe możliwości diagnostyczne MR, nieosiągalne w TK. Rezonans dysponuje też technikami unikalnymi dla tej metody, które pozwalają na obrazowanie dróg żółciowych lub moczowych bez podania kontrastu i zastępują inne tradycyjne metody. Od niedawna w badaniach jamy brzusznej i miednicy wykorzystuje się obrazowanie dyfuzyjne (DWI). Jest to metoda czuła na swobodne ruchy cząsteczek wody. Ponieważ w strukturach o gęstym utkaniu komórkowym dochodzi do tzw. restrykcji dyfuzji, badanie DWI pozwala na uwidocznienie takich ognisk. Takimi zmianami są m.in. ogniska nowotworowe, w których dochodzi do szybkiego mnożenia się komórek - dlatego DWI stosuje się do wykrywania przerzutów np. do wątroby lub wszczepów przerzutowych w otrzewnej.
MB: Czy w TK lub MR możliwe jest badanie jelita?
ET: Do badania jelita cienkiego stosuje się enteroklizę TK lub MR. Są to metody wykorzystywane np. w chorobie Crohna, pozwalające pokazać zwężone odcinki jelita, ocenić stopień pogrubienia zapalnego ścian oraz uwidocznić powikłania - ropnie lub przetoki, często występujące w tej chorobie. Najlepsze obrazy w enteroklizie uzyskuje się po wypełnieniu jelita cienkiego kontrastem podanym przez sondę wprowadzoną do dwunastnicy, ale można też wykonywać badanie z podaniem kontrastu tylko doustnie. W badaniach jelita grubego kontrast podaje się doodbytniczo - w MR jest to wodny środek kontrastowy, w TK podaje się powietrze - jest to tzw. kolonoskopia wirtualna.
MB: Które z tych badań można wykonać w TMS Diagnostyka? Czy na jakość badania wpływa typ aparatu jakim jest wykonywane?
ET: Wykonujemy pełen zakres badań jamy brzusznej i miednicy, o których powiedziałem, włącznie z badaniami wysokospecjalistycznymi. Jakość i klasa aparatów TK i MR znacząco wpływa na wartość diagnostyczną badania. Jest to ważne właśnie w badaniach jamy brzusznej, które są trudne technicznie i wymagają wysokiej klasy sprzętu. Jesteśmy obecnie najlepiej wyposażonym ośrodkiem diagnostyki obrazowej na Podlasiu. Dysponujemy kilkoma aparatami TK, w tym najnowocześniejszym skanerem 320-rzędowym. Do badań MR używamy jedynie aparatów wysokopolowych, w tym aparatu o natężeniu pola 3 Tesle, co gwarantuje najwyższą jakość badań. Ponadto pracują u nas najlepsi w regionie specjaliści z zakresu diagnostyki obrazowej. Nasza firma istnieje już ponad dziesięć lat, tak więc mamy ogromne doświadczenie zdobyte w trakcie pracy.
MB: Dziękuję za rozmowę.