Zdrowy Białystok

Dajmy sobie szansę

Panie, które regularnie wykonują mammografię rzadziej umierają z powodu raka piersi, w porównaniu do tych, które nie poddają się tym badaniom systematycznie. Tak przedstawiają się wyniki badań klinicznych. Zmieńmy je. Badajmy się. Chrońmy nasze życie!
Profilaktyka raka piersi jest jednym z zadań Narodowego Programu Zwalczania Chorób Nowotworowych, realizowanym w Polsce od 2006 r. W tym roku mija dziesięć lat od jego wdrożenia.
Badaniem przesiewowym z zastosowaniem mammografii objęte są kobiety w wieku 50-69 lat, raz na dwa lata. W Polsce Populacyjny Program Wczesnego Wykrywania Raka Piersi został wprowadzony jednocześnie we wszystkich województwach. Badania organizuje 16 Wojewódzkich Ośrodków Koordynujących (WOK) na szczeblu regionalnym, pod nadzorem Centralnego Ośrodka Koordynującego (COK) w Warszawie, a wykonują świadczeniodawcy wyłonieni w drodze konkursu ofert przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Nadzór administracyjno-logistyczny nad programem sprawuje Ministerstwo Zdrowia.

Głównym celem programu jest zmniejszenie umieralności kobiet z powodu raka piersi oraz obniżenie wskaźnika umieralności do poziomu przodujących w tym zakresie krajów Unii Europejskiej. Cele szczegółowe programu realizowane na poziomie WOK-u to: wdrożenie populacyjnego skryningu w ramach aktywnej profilaktyki raka piersi, podniesienie poziomu wiedzy kobiet na ten temat, zwiększenie odsetka nowotworów piersi wykrytych w najwcześniejszym stadium choroby, koordynacja badań i sprawowanie nadzoru nad programem oraz kontrola jakości wykonywanych badań przez świadczeniodawców.
Wojewódzki Ośrodek Koordynujący w województwie podlaskim mieści się przy Białostockim Centrum Onkologii, które jest jedyną w regionie północno-wschodnim Polski pełnoprofilową wielospecjalistyczną jednostką zajmująca się rozpoznawaniem i leczeniem chorób nowotworowych. Centrum prowadzi tzw. skojarzone leczenie nowotworów, łączące wszystkie metody terapeutyczne (chirurgia, radioterapia, chemioterapia, w tym terapia „celowana”), co znacznie poprawia uzyskiwane wyniki leczenia.
Badania mammograficzne na Podlasiu wykonuje pięciu świadczeniodawców wyposażonych w stacjonarne mammografy oraz jeden świadczeniodawca posiadający mammobusy niestacjonarne, stale wykonujące badania w terenie.
Zasadniczym problemem realizacji projektu w Polsce jest zbyt niska i zróżnicowana regionalnie zgłaszalność na badania mammograficzne, dlatego forma zaproszeń i inne działania związane z upowszechnianiem wiedzy o skryningu są stale modyfikowane. Do końca 2008 r. imienne zaproszenia były wysyłane przez NFZ. Nie przyniosło to jednak oczekiwanych efektów. Zaproszenia nie były wysyłane regularnie, ale raz na jakiś czas i w zbyt dużych transzach, co powodowało tworzenie niepotrzebnych kolejek do badań mammograficznych, a tym samym zniechęcało kobiety do badań profilaktycznych. Od 2009 r. WOK-i przejęły wysyłkę zaproszeń na poziomie regionu, z założeniem systematycznej wysyłki i uwzględnieniem poziomu zgłaszalności, w poszczególnych powiatach i gminach. Niestety spośród kobiet w województwie podlaskim, które otrzymały imienne zaproszenia na badania, zgłosiła się co piąta, a w pozostałych województwach co siódma lub ósma. Stały monitoring liczby wykonywanych badań prowadzony przez WOK pozwala określić, jaki procent populacji uprawnionej do bezpłatnych badań profilaktycznych jest objęty badaniami.
Ważny element to także edukacja kobiet, zaangażowanie władz samorządowych w propagowanie badań profilaktycznych oraz edukacja młodzieży - zwłaszcza ponadgimnazjalnej, która wchodząc w dorosłe życie zdobywa wiedzę o znaczeniu profilaktyki w życiu każdego człowieka. Młode kobiety już po 20. roku życia powinny zacząć samodzielnie badać piersi. Badanie powinno stać się nawykiem kontynuowanym przez całe życie. Samobadanie piersi jest podstawowym, bardzo ważnym elementem w procesie wczesnego wykrywania raka piersi.
Doświadczenia państw w Europie i na świecie pokazują, że efektywny skryning rozwija się powoli i nie można oczekiwać efektów natychmiast. Jest to proces złożony, który zależy m.in. od wielkości populacji objętej badaniami, świadomości społeczeństwa oraz dostępności do badań. Na przestrzeni tych lat można zaobserwować, że zgłaszalność na badania mammograficzne z roku na rok wzrasta, mimo że nadal nie jest zadowalająca. W niektórych powiatach naszego województwa systematycznie chodzi na badania prawie połowa uprawnionych kobiet. Najwięcej kobiet zgłasza się na badania w wieku 50-54lata, (38 %), następnie 55-59 lat (30 %), w wieku 60-64 lata (20 %), a najmniej w wieku 65-69lat (15 %).
Co roku w październiku obchodzimy miesiąc walki z rakiem piersi, ale my kobiety powinniśmy dbać o siebie przez okrągły rok. Wykonując badania profilaktyczne systematycznie, jesteśmy odpowiedzialne nie tylko za siebie, ale i nasze rodziny. Niestety wiele pań przyznaje się, że nie bada się ze strachu, przed wykryciem choroby. A przecież celem badania przesiewowego jest wczesne wykrycie i wyleczenie raka piersi lub pewność, że jesteśmy zdrowe.
Katarzyna Maksimowicz, kierownik Wojewódzkiego Ośrodka Koordynującego Populacyjny Program Wczesnego Wykrywania Raka Piersi przy Białostockim Centrum Onkologii w Białymstoku.