Świat oczami bobasa
- Czwartek, 09 kwiecień 2015 18:23
Czy niemowlę widzi świat tak samo jak dorosły? Czy rodzice mogą samodzielnie sprawdzić, czy ich dziecko widzi? I wreszcie. Jak przebiega badanie okulistyczne u noworodka? Te i inne kwestie wyjaśnia dr Monika Oziębło-Kupczyk i dr Danuta Sielicka, specjaliści chorób oczu z nowootwartej placówki Centrum Medyczne „Okolandia” z Białegostoku.
Noworodek widzi świat inaczej, niż osoba dorosła. Wprawdzie widzi już od pierwszych chwil od urodzenia, jednak początkowo bardzo słabo. Uważa się, że najbardziej intensywny rozwój widzenia u dziecka przypada na pierwsze trzy miesiące życia. I tak w pierwszym miesiącu dziecko zaczyna stopniowo zwracać uwagę na źródło światła, obracać głowę lub oczy w kierunku okien, lamp, zaczyna wodzić wzrokiem za przedmiotami. Rodzicom może się wtedy wydawać, że dziecko nie patrzy na nich, ale w punkt za nimi. Dzieje się tak dlatego, że mechanizmy regulujące ustawienie gałek ocznych nie są jeszcze w pełni wykształcone. Na tym etapie może też występować zaburzenie w ustawieniu równoległym oczu, czyli dziecko może zezować. Jednak nie powinno to niepokoić rodziców, to jeszcze fizjologia, wynikająca z tego, że nie ma jeszcze wykształconej współpracy między jednym, a drugim okiem. Dopiero ok. 6-8 tygodnia życia, niemowlę zaczyna nawiązywać kontakt wzrokowy z rodzicami. Jeśli tak się nie dzieje, niemowlę powinno być skierowane na badanie okulistyczne.
W kolejnych tygodniach życia dziecko zaczyna już dokonywać wyboru, na co chce patrzeć. Najpierw zwraca uwagę na proste geometryczne, czarno-białe wzory, interesuje się twarzami, ruchem ust. Następnie zaczyna oglądać swoje rączki, wkładać je do buzi. Między trzecim, a piątym miesiącem życia maluch zaczyna wyciągać ręce do wiszących przedmiotów, aby je chwytać. Dlatego też takie zabawki bardzo dobrze wpływają na jego rozwój i koordynację wzrokowo-ruchową. Bardzo charakterystyczny w tym wieku jest też sposób chwytania zabawek, bowiem na tej podstawie można określić, czy dziecko widzi jednym okiem, czy obuocznie. Jeśli maluch sięga po zabawkę zakrzywionym ruchem ręki (łukiem), znaczy, że ma prawidłowe widzenie obuoczne. Jeśli wyciąga rękę w linii środkowej ciała, jakby na wprost, można przypuszczać, że patrzy tylko jednym okiem.
Ok. 7-10. miesiąca życia dziecko zaczyna dostrzegać kolorowe rzeczy w swoim otoczeniu oraz zaczyna interesować się przedmiotami będącymi w ruchu. Ćwiczy w ten sposób akomodację i konwergencję (ruch zbieżny gałek ocznych) oczu, stawiając w ten sposób kolejny krok w rozwoju i rozszerzaniu koncepcji trójwymiarowości przestrzeni. Rozwija się wówczas widzenie stereoskopowe, czyli obuoczne, umożliwiające postrzeganie głębi i oceniania odległości konkretnych przedmiotów.
I tu rodzi się pytanie. Czy rodzice mogą samodzielnie sprawdzić wzrok dziecka? Otóż każdy rodzic powinien obserwować swojego bobasa i jeśli zauważy jakieś niepokojące objawy (np. dziecko zezuje, podchodzi blisko do przedmiotów), powinien udać się z nim do okulisty. Dla przykładu, jeśli małe dziecko, które jeszcze nie mówi, broni się przed zasłonięciem jednego oka, może to oznaczać, że słabo widzi drugim. Aby to sprawdzić, można pokazać mu z odległości ok. pięciu metrów obrazki, zasłaniając najpierw jedno, potem drugie oko.
Natomiast badanie w gabinecie okulistycznym wygląda następująco. U najmniejszych dzieci ostrość wzroku sprawdza się za pomocą tablic Tellera, wykorzystujących naturalny odruch: kiedy w polu widzenia pojawi się jakikolwiek bodziec wzrokowy, dziecko bezwiednie kieruje na niego swój wzrok. Pokazuje się dziecku tablice z czarno-białymi paskami i sprawdza, czy maluch zwraca wzrok w ich stronę. U starszych dzieci, które mówią, wykonuje się testy oparte na rozpoznawaniu przedmiotów na obrazkach. Ponadto wykonywane jest też badanie autorefraktometrii pod kątem wady wzroku. Wymaga ono jednak odpowiedniego przygotowania, gdyż u dzieci występuje bardzo silna akomodacja wzroku - mimo wady wzroku potrafią one tak „nastawić” swoje oczy, że widzą dobrze przy codziennym funkcjonowaniu. Dlatego wspomniane badanie odbywa się po porażeniu tej akomodacji przez podanie specjalnych kropli. Najmłodszym dzieciom, rodzice sami zapuszczają Atropinę, przez kilka dni przed wizytą u okulisty. Starszym, podaje się trzykrotnie Tropicamid, przed badaniem w gabinecie. Lekarz bada też odcinek przedni oka i dno oka, aby wykluczyć lub potwierdzić choroby oczu, które także mogą być przyczyną obniżenia ostrości wzroku i zaburzać prawidłowy rozwój widzenia. Należy też obejrzeć i ocenić przezierność rogówki, soczewki (zaćma), siatkówkę i plamkę oraz tarczę nerwu wzrokowego.
Opr. Marzena Bęcłowicz
Fot. Centrum Medyczne „Okolandia” Białystok
Każdy rodzic powinien obserwować swoje dziecko i jeśli zauważy jakieś niepokojące objawy, powinien udać się z nim do okulisty. Na zdjęciu Amelka i Kubuś, pacjenci Centrum Medycznego „Okolandia” w Białymstoku.
