Zdrowy Białystok

Bądź zdrów długie lata

Każdy kierowca pamięta o badaniach technicznych swojego auta. Wymienia w nim olej i na bieżąco naprawia uszkodzenia. A czy o swoje zdrowie ów kierowca dba tak samo jak o własny wóz? A jak ty dbasz o swoje zdrowie? Pamiętaj - regularna profilaktyka, to najlepsza prewencja zdrowotna.
Obowiązująca od wielu lat definicja zdrowia określa je, jako „stan pełnego fizycznego, psychicznego i społecznego dobrego samopoczucia, a nie tylko nieobecność choroby”. Jednak zdrowie powszechnie rozumiane jest jako brak dolegliwości fizycznych. Należy jednak pamiętać, że niektóre choroby mogą rozwijać się przez wiele lat, nie dając żadnych objawów. I choć wiadomo, że chorobom lepiej zapobiegać, to nie ma żadnych medycznych standardów, które wskazywałyby na wykonanie określonych badań profilaktycznych.
- Część pacjentów, którzy miesiącami, a nawet latami nie pojawiali się u mnie, zjawia się nagle z prośbą: Ja tylko po skierowanie, skończyłem właśnie 30., 40., czy 50. lat i chcę zrobić „bilans”. Znajomy taki zrobił i „coś u niego wykryli” - mówi Anna Majewska, specjalista medycyny rodzinnej z przychodni Twój Lekarz Rodzinny w Białymstoku. - Są też tacy, którzy przychodzą z już gotowym „pakietem”, często zupełnie niepotrzebnie wykonanych i nic niewnoszących badań, prosząc o ich interpretację. Oczywiście to dobrze, że coś ich zmobilizowało i pomyśleli o swoim zdrowiu, jednak dobrze rozumiana profilaktyka nie polega tylko na tym, by raz w roku wykonać „jakieś badania”, którymi uspokoimy swoje sumienie na tyle, by np. nadal spokojnie palić papierosy. Profilaktyka to przede wszystkim, dobra, partnerska relacja pacjenta z lekarzem.
I tak bez względu na płeć oraz wiek powinno się systematycznie poddawać kilku badaniom. Po pierwsze, min. dwa razy w roku mierzyć ciśnienie tętnicze.
- Nadciśnienie jest głównym czynnikiem ryzyka chorób układu krążenia. Na jego rozwój narażone są osoby otyłe, palące papierosy, u których w rodzinie występowało nadciśnienie. Warto zapytać swego lekarza o Program profilaktyki chorób układu krążenia (CHUK) prowadzony przez NFZ. Jest on przeznaczony dla osób w 35. 40. 45. 50. oraz 55. r.ż., u których nie została dotychczas rozpoznana choroba układu krążenia i które w ciągu pięciu lat nie korzystały z takich świadczeń – wyjaśnia doktor Majewska.
Drugie zalecane badanie, to pomiar stężenia glukozy we krwi (u wszystkich osób powyżej 45. r.ż. raz w roku, natomiast u osób z nadwagą, mało aktywnych fizycznie, u których w rodzinie występowała cukrzyca i choroby układu krążenia, a także u kobiet, które w ciąży przebyły cukrzycę ciężarnych, profilaktykę należy rozpocząć znacznie wcześniej). Kolejne badanie, to RTG klatki piersiowej. Jednakże ono powinno być wykonywane jedynie ze wskazań medycznych.
- Ważnym badaniem diagnostycznym raka dolnego odcinka jelita grubego, a także prostaty u mężczyzn po 50. r.ż. jest badanie per rectum. Po jego wykonaniu lekarz podejmuje decyzję, co do dalszej diagnostyki (zleca kolejne badanie np. na krew utajoną w stolcu, kolonoskopię czy PSA) – mówi Anna Majewska.
Kobiety po przebytej menopauzie, a mężczyźni po 65. r.ż. powinni wykonać badanie densytometryczne (gęstości kości), które pozwala uniknąć powikłań osteoporozy w postaci złamań, zwłaszcza szyjki kości udowej i kompresyjnych kręgosłupa.
Do badań wymienionych wyżej należy dodać jeszcze kontrolę wzroku wykonywaną raz na 2-3 lata, badanie ostrości wzroku oraz ciśnienia śródgałkowego. Do tego systematyczne, co pół roku, wizyty u stomatologa. I jeszcze dwa badania, kierowane do kobiet. Pierwsze - samokontrola piersi. Powinna być ona przeprowadzana regularnie raz w miesiącu, w tym samym dniu cyklu, najlepiej kilka dni po miesiączce.
- Aktualnie w ramach profilaktyki raka piersi prowadzonej przez NFZ istniej możliwość wykonania mammografii. Badanie przeznaczone jest dla kobiet w wieku 50-69 lat, które nie wykonały badania w ciągu ostatnich dwóch lat. Na badanie w ramach programu nie potrzebne jest skierowanie – wyjaśnia doktor Majewska.
Drugie badanie, to min. coroczna wizyta u ginekologa. Tylko regularna kontrola umożliwia profilaktykę poważnych schorzeń narządu rodnego, np. raka szyjki macicy, który zwykle nie daje żadnych objawów. Najważniejszym badaniem profilaktycznym tej choroby jest cytologia.
- Pierwsze badanie powinno być wykonane przed 25 r.ż., ale nie później niż trzy lata po rozpoczęciu współżycia i powinno być powtarzane raz w roku. Kiedy trzy kolejne wyniki będą prawidłowe i nie występują czynniki ryzyka rozwoju raka szyjki macicy, ginekolog może zlecić kolejną cytologię za trzy lata. Prowadzony przez NFZ program profilaktyki raka szyjki macicy adresowany jest do kobiet w wieku od 25 do 59 r.ż. jest bezpłatny i nie wymaga skierowania – mówi Anna Majewska.
Na koniec warto też wspomnieć, że w ramach NFZ można skorzystać z programu profilaktyki gruźlicy oraz programu badań prenatalnych dla kobiet w ciąży. Dokładne informacje dostępne są na stronie internetowej NFZ w zakładce „Profilaktyczne programy zdrowotne”. Ponadto nie zapominajmy, że najlepszą profilaktyką jest to, co sami, swoim stylem życia zrobimy dla swojego zdrowia.
Marzena Bęcłowicz

Fot. Marzena Bęcłowicz
- Pacjenci często nie zdają sobie sprawy, ale część badań profilaktycznych wykonywanych jest standardowo, przy rutynowej wizycie, np. osłuchiwanie serca, płuc, EKG, czy pomiar ciśnienia tętniczego - mówi doktor Anna Majewska. Na zdjęciu z pacjentem – Piotrem Świergalskim.