Farmaceuta prawdę ci powie
- Piątek, 25 lipiec 2014 20:37
Nie każdy wie, że niektóre stosowane na co dzień leki, mogą ulegać w organizmie licznym przemianom chemicznym oraz wywoływać różnorodne reakcje alergiczne? Kiedy może się to stać? Właśnie teraz, latem - podczas nadmiernej ekspozycji na promieniowanie słoneczne. Zatem których preparatów unikać podczas opalania?
Reakcje uczuleniowe i toksyczne mogą powodować leki o różnorodnej budowie i mechanizmie działania (z wielu grup chemicznych). Wywoływaną przez nie światłonadwrażliwość określamy jako niepożądany efekt farmakologiczny. Dochodzi do niego w wyniku uwrażliwienia skóry na dany lek, pod wpływem ekspozycji na światło ultrafioletowe (UV). Najczęściej obserwuje się odczyny fototoksyczne, które zazwyczaj przypominają ciężkie oparzenia słoneczne. Na skórze pojawiają się wtedy pęcherze oraz owrzodzenia, stwierdzamy ponadto zmiany w postaci rumienia oraz liczne obrzęki. Występują one bezpośrednio oraz w krótkim czasie po opalaniu. Rzadziej natomiast występują reakcje alergiczne objawiające się wysypką, zaczerwienieniem oraz świądem skóry.
Do leków, które mogą odpowiadać za odczyny fototoksyczne zaliczamy:
- leki stosowane w leczeniu zakażeń bakteryjnych ? antybiotyki, np. tetracykliny, flurochinolony;
- leki przeciwgrzybicze, np. itrakonazol;
- leki przeciwbólowe, przeciwgorączkowe i przeciwzapalne ? niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), np. ibuprofen, naproksen;
- leki stosowane w terapii nadciśnienia tętniczego ? diuretyki, np. hydrochlorotiazyd, furosemid;
- leki obniżające poziom cholesterolu i trójglicerydów ? fibraty, np. fenofibrat;
- leki stosowane w leczeniu zaburzeń rytmu serca, tzw. antyarytmiczne, np. diltiazem, amiodaron;
- leki psychotropowe, przeciwdepresyjne, neuroleptyki, np. chloropromazyna, karbamazepina, wyciąg z dziurawca;
- hormony.
Z kolei do leków stosowanych miejscowo na powierzchnię skóry, które mogą odpowiadać za reakcje fototoksyczne zaliczamy: retinoidy, psolareny, dziegcie, sulfonamidy, ?-karoten, fenotiazyny.
Za odczyny fotouczulające odpowiadają natomiast doustne środki antykoncepcyjne oraz niektóre leki przeciwcukrzycowe (np. glipizyd), przeciwdrobnoustrojowe sulfonamidy czy też przeciwbólowy i przeciwzapalny ketoprofen.
Nie powinniśmy również zapominać o popularnych na rynku aptecznym dermokosmetykach oraz suplementach diety. Zawierają one składniki, które mogą uwrażliwiać skórę na działanie promieni UV.
Leczenie skutków światłonadwrażliwości przypomina terapię oparzeń. Stosuje się kremy i maści łagodzące uczucie pieczenia skóry, a nierzadko również działające przeciwalergicznie leki antyhistaminowe oraz stosowane miejscowo i ogólnie zmniejszające obrzęk glikokortykosteroidy.
Jeżeli narażenie na promieniowanie słoneczne jest nieuniknione, powinniśmy pamiętać o odpowiednich środkach ochrony. Właściwe jest stosowanie kremów z filtrem o wartości SPF co najmniej 30, jak również noszenie odzieży chroniącej przed słońcem (koszula z długim rękawem, długie spodnie, kapelusz). Nie zapominajmy także o ochronie oczu.
Pamiętajmy także, aby przed użyciem preparatów przepisanych przez lekarza, jak i tych dostępnych bez recepty, zapoznać się z treścią ulotki załączonej do opakowania leku. Możemy w ten sposób zapobiec ostrym reakcjom fototoksycznym i innym odczynom posłonecznym. W razie wątpliwości warto zasięgnąć porady farmaceuty lub udać się do lekarza.
Mateusz Maciejczyk, przewodniczący Sekcji Studenckiej Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego ?Młoda Farmacja? Oddział w Białymstoku
Fot. Anna Sójka
