Ze strachu boli brzuch
- Poniedziałek, 30 styczeń 2012 17:52
Ostre, skurczowe, kłujące lub piekące bóle brzucha, które nasilają się po posiłkach ? to jeden z najbardziej dokuczliwych objawów zespołu jelita nadwrażliwego (ZJN). Ból często zmienia lokalizację, a niekiedy jest tak silny, że prowadzi do omdlenia.
Poza bólem, typowym objawem, są zaburzenia w oddawaniu stolca: biegunka, albo zgoła odwrotnie - zaparcia. Charakterystyczne jest, że dolegliwości z reguły nie występują w nocy. Choroba nie prowadzi do wyniszczenia organizmu, jednak liczne i bardzo uciążliwe dla pacjenta dolegliwości znacznie obniżają jakość życia.
Schorzenie to objawia się również uczuciem pełności i rozpierania, ucisku w podbrzuszu, ?przelewaniem? i ?przetaczaniem? w brzuchu. Ulgę przynosi wypróżnienie lub oddanie gazów. Poza tym chorych często nękają objawy nie związane bezpośrednio z ZJN, odbijanie i gazy, nudności i wymioty, zgaga, bóle głowy, uczucie zmęczenia. I to nie są jeszcze wszystkie symptomy, ich lista jest bardzo długa. Niepokojące i alarmujące powinny być dla każdego dostrzeżenie utraty masy ciała, pojawianie się krwi w stolcu, guza w brzuchu, anemii, czy gorączki.
Choroba zaczyna się przeważnie w wieku 20-40 lat. Duża liczba pacjentów mimo dokuczliwości objawów nie zgłasza się do lekarza, tylko co dziesiąta osoba szuka pomocy w gabinecie specjalisty.
Choć przyczyna choroby nie jest dokładnie znana, to wiadomo, że może ją wywoływać przebyta infekcja jelitowa oraz spożywanie pokarmów ubogich w błonnik. Wpływ mają również czynniki psychiczne ? jelito reaguje na nasze zdenerwowanie i stres. Każdy chyba miał uczucie bólu brzucha przed ważnym wydarzeniem, zmuszające do wizyty w toalecie. Upraszczając można by napisać, że dolegliwości są spowodowane zaburzeniem motoryki jelit, ale także zmienionym odczuwaniem płynących z jelita bodźców.
Można wyróżnić trzy postacie dolegliwości: z przewagą biegunek, zaparcia oraz mieszaną. Najczęściej rozpoznanie można postawić na podstawie dobrze zebranego wywiadu chorobowego. Jednak często przeprowadza się wiele badań dodatkowych (OB i CRP ? wskaźniki stanu zapalnego, morfologia, hormony tarczycy, badanie na krew utajoną w stolcu, badanie kału ? np. obecność pasożytów, wlew doodbytniczy, badania endoskopowe i inne. Wyniki tych badań w zespole jelita drażliwego nie odbiegają jednak od normy ? są prawidłowe. Ich wykonanie umożliwia wykluczenie innej choroby przewodu pokarmowego np. choroby wrzodowej, nietolerancji pokarmowych, chorób zapalnych jelit i chorób metabolicznych np. nadczynność, czy niedoczynność tarczycy oraz pozwala przyjąć właściwy dalszy tok postępowania. Tak więc rozpoznanie choroby jest rozpoznaniem ?z wykluczenia?. IBS lekarze rozpoznają, gdy w ciągu ostatnich 3 miesięcy co najmniej przez 3 dni w tygodniu występował dyskomfort lub ból brzucha, który ustępował po wypróżnieniu, jego pojawienie wiązało się ze zmianami częstości wypróżnień albo zmianami wyglądu stolca.
Niestety nie opracowano jeszcze skutecznej metody leczenia. Ze względu na niejasną przyczynę występowania zaburzeń nie ma sposobu trwałego wyleczenia, postępowanie lecznicze ma na celu złagodzenie objawów chorobowych. Najważniejsze jest utwierdzenie pacjenta, że jest to schorzenie co prawda przykre i obniżające komfort życia, jednak nie prowadzi do żadnych poważnych następstw. Wielu z chorych jest bowiem przekonanych, że odczuwane dolegliwości są spowodowane poważną przyczyną - przede wszystkim obawiają się raka. Ważne jest rozpoznanie i opanowanie czynników wyzwalających objawy ? np. spożywanie pewnych pokarmów oraz stres. Pokarm powinien być urozmaicony i bogaty we włókna roślinne. U pacjentów z szczególnie z zaparciem, ale także u części z biegunką dobry efekt przynosi spożywanie otrębów, które zawierają duże ilości błonnika pokarmowego. Zamiast otrąb chorzy mogą przyjmować środki pęczniejące typu metlocelulozy. Należy unikać potraw zawierających dużo węglowodanów oraz wzdymających takich jak warzywa strączkowe, kapusta, czy brukselka. Zaleca się unikanie picia kawy, napojów gazowanych i alkoholu.
Marzena Bęcłowicz
Opinia lekarza
Jacek Romatowski, gastrolog Gastromed Białystok
Można łatwo wyeliminować pożywienie wywołujące bolesne skurcze, jednak trudniej jest zlikwidować stres. Funkcję wspomagającą spełniają środki farmakologiczne. W postaci bólowo-zaparciowej można stosować: bromek oksyfenonium, drotawerynę, mebewerynę lub trimebutynę oraz leki przeczyszczające szczególnie laktulozę. W postaci biegunkowej można stosować: rifaksyminę, difenoksylat, loperamid, cholestyraminę. Przy wzdęciach: rifaksyminę, symetykon, dimetykon. W wybranych przypadkach z nasilonym lękiem podaje się także leki sedatywne, mają także zastosowanie leki przeciwdepresyjne szczególnie, gdy choroba wystąpiła po takich traumatycznych przeżyciach jak śmierć osoby bliskiej, utrata pracy, czy rozwód. Często ulgę przynosi zastosowanie małych dawek amitryptyliny, jednak nie z powodu jej działania przeciwdepresyjnego, ale dlatego, że zmniejsza nadwrażliwość przewodu pokarmowego oraz działa spazmolitycznie. W ostatnich latach pojawiły się nowe leki jak np. alosetron, stosowany w postaci biegunkowej u kobiet i tegaserod w postaci zaparciowej. Wszystkie te leki należy przyjmować pod kontrolą lekarza, leczenie ?na własną rękę? może przynieść więcej szkody niż pożytku. Stosuje się również hipnozę, terapię behawioralną, często pomocne jest wsparcie psychologiczne. Wielość stosowanych leków nie przedkłada się jednak na ich skuteczność. Nadal kluczową rolę w leczeniu ma uzyskanie dobrego, empatycznego kontaktu między pacjentem a lekarzem, uspokojenie lęków i emocji oraz cierpliwe próby leczenia. Wielość stosowanych leków nie przedkłada się jednak na ich skuteczność. Nadal kluczową rolę w leczeniu ma uzyskanie dobrego, empatycznego kontaktu między pacjentem a lekarzem, uspokojenie lęków i emocji oraz cierpliwe próby leczenia.
