Diagnostyka alergii
- Czwartek, 28 maj 2020 11:46
Alergia to choroba cywilizacyjna, która może spotkać każdego, bez względu na wiek i płeć. Obecnie nawet co trzeci Polak może cierpieć na alergię, a choroby alergiczne obejmują od 20 do 60% populacji krajów uprzemysłowionych.
Wszechobecny wzrost oraz nasilenie przebiegu klinicznego alergii sprawiły, że stały się one globalnym problemem zarówno medycznym jak i społecznym. Dlatego też, bardzo ważna jest szybka i wiarygodna diagnoza, która jest podstawą zapobiegania i odpowiedniego leczenia chorób alergicznych. Diagnostyka chorób alergicznych musi łączyć ze sobą zarówno objawy kliniczne, jak i badania laboratoryjne. Podstawą prawidłowej diagnostyki alergii jest zebranie przez lekarza wywiadu od pacjenta i wykonanie testów alergicznych:
- skórnych, tzw. punktowych - na nakłuty naskórek pacjenta podaje się roztwór alergenu i ocenia reakcję organizmu po 15-20 min.; w przypadku wyniku dodatniego pojawia się bąbel (≥3 mm), a jego średnica jest podawana jako wynik testu;
- naskórkowych testów płatkowych - swoista odpowiedź organizmu na substancje chemiczne o małej masie cząsteczkowej (hapteny) lub proteiny, indukowana przez bezpośredni kontakt tych substancji ze skórą;
- śródskórnych - roztwór z alergenem podaje się do powierzchniowych warstw skóry; stężenie alergenu jest stu-, a nawet tysiąckrotnie mniejsze niż w teście punktowym; wykonuje się je wtedy, gdy wynik testu punktowego jest niejednoznaczny;
- prowokacyjnych - alergen podaje się do nosa albo drogą doustną; wykonywane są rzadko z powodu ryzyka wystąpienia bardzo silnej reakcji alergicznej;
- serologicznych - ocena obecności we krwi pacjenta specyficznych przeciwciał klasy IgE, które są głównym sprawcą typowych objawów alergicznych.
Immunotesty są najbardziej popularnymi i najbardziej wiarygodnymi testami do oceny reakcji układu immunologicznego na różnego rodzaju alergeny. W immunologicznej diagnostyce alergii wykorzystuje się oznaczanie całkowitego stężenia przeciwciał w klasie IgE i stężeń immunoglobulin przeciw konkretnym alergenom, czyli swoistych przeciwciał w klasie IgE (slgE). Mogą zdarzyć się przypadki, że pacjent ma kliniczne objawy alergii, ale wyniki testów są ujemne. Istnieją alergie, których mechanizm nie jest IgE-zależny. lu z jakiegoś powodu poziom swoistej IgE nie jest wysoki, mimo że pacjent ma chorobę atopową - wrodzoną skłonność do nadmiernej produkcji przeciwciał IgE. Atopia sama w sobie nie jest chorobą, ale w konsekwencji może doprowadzić do rozwoju pełnoobjawowej alergii. Takie rozbieżności zdarzają się, ale na ogół wyniki testów i wywiadu są zgodne. Ponadto, często można zaobserwować różnice pomiędzy testami skórnymi a zawartością specyficznej IgE, co wiąże się ze złożonym mechanizmem powstawania reakcji skórnej.
Immunoglobulina IgE we krwi występuje w niskich stężeniach, jest szybko wydalana, a jej podwyższony poziom zwykle obserwuje się przy kontakcie z alergenem. Natomiast w tkankach, a w szczególności w skórze, IgE związana z komórkami tucznymi utrzymuje się od kilku dni do kilku miesięcy. Wpływa to na rozbieżność pomiędzy testami serologicznymi i testami skórnymi.
Warto też wspomnieć, iż specyficzna IgE może być częściowo blokowana przez przeciwciała anty-IgE w klasie IgG, tworząc kompleksy immunologiczne. Wówczas specyficzna IgE staje się niedostępna, co powoduje wzrost wyników fałszywie ujemnych. Rozbieżności między wynikami w testach mogą być spowodowane odpowiedzią immunologiczną na mniejsze alergeny. Także reakcje krzyżowe między alergenami mogą prowadzić do wzrostu fałszywie dodatnich wyników testów skórnych.
Bardzo ważną rolę, zarówno w badaniach laboratoryjnych, jak i w przeprowadzaniu testów skórnych, odgrywają wiek pacjenta, ogólny stan zdrowia i obecność chorób współistniejących, przyjmowanie leków przeciwhistaminowych, indywidualna reaktywność skóry, a także zmiana immunoreaktywności w przebiegu chorób przewlekłych. Niemniej jednak, zawsze należy pamiętać, że wykrycie IgE specyficznej dla alergenu ujawnia jedynie uczulenie i nie dowodzi jeszcze, że jest on przyczyną choroby alergicznej. Ostatecznej interpretacji wyników powinien dokonać alergolog na podstawie porównania wyników badań laboratoryjnych z obrazem klinicznym.
Dzisiejsza technika laboratoryjna prezentuje bardzo wysoki poziom. Wyniki badania można otrzymać wyjątkowo szybko. Są one dokładne, powtarzalne i dzięki temu wiarygodne. Poza oceną jakościową niezmiernie ważna jest ocena ilościowa IgE. Testy wykorzystywane do ilościowego oznaczania IgE są czułe i swoiste, co gwarantuje dokładność uzyskanych wyników.
Wykonywane w Medycznym Laboratorium Diagnostycznym Medrex testy Polycheck wykrywają swoistą immunoglobulinę IgE w surowicy dla wielu różnych alergenów. Są szybkie, dokładne i wymagają niewielkiej ilości materiału do badań. Wykonujemy oznaczenia swoistej IgE w panelach: wziewnym, pediatrycznym, atopowym i pokarmowym. W teście Faber jednocześnie możemy ocenić 244 komponenty alergenowe, które mogą być przyczyną alergii.
dr hab. Oleg Kuzniecov, mgr Paweł Kitlas, Centrum Medyczne Medrex w Białymstoku
