Zdrowy Białystok

Stomatologia neuromięśniowa

O tym, jaki związek ma rehabilitacja ze stomatologią mówią panowie - Sławomir Lewandowski, stomatolog z Gabinetu stomatologicznego Esthetic Dental w Białymstoku oraz Rafał Lewandowski, fizjoterapeuta z Gabinetu nowoczesnej rehabilitacji Fizjoterapia Lewandowski w Białymstoku.
Marzena Bęcłowicz: Tematem naszej rozmowy jest stomatologia neuromięśniowa. Cóż to takiego?
Sławomir Lewandowski: To nauka z dziedziny stomatologii, która ocenia wzajemną, kompleksową relację między zębami, stawami skroniowo-żuchwowymi i mięśniami naszego ciała.
Żuchwa, czyli szczęka dolna, jest przymocowana do czaszki jedynie za pomocą mięśni i ścięgien. Cały układ mięśniowo-naczyniowo-nerwowy człowieka połączony jest tzw. powięzią. Ta cudowna tkanka przeplata wszystkie mięśnie, naczynia i nerwy, tworząc z organizmu jedną całość. Jeśli „pociągniemy” tą mięśniowo-naczyniową sieć w jednym miejscu, to naciągnięcie, drgania i naprężenia pojawiają się także na jej drugim końcu. Przykładem może być chodzenie w szpilkach, które skutkuje np. bólem barku lub głowy. Powodem tego jest sztuczne podniesienie pięty do góry oraz ciągłe naprężenie mięśni łydek, skutkujące przeniesieniem napięcia w górę lub w dół ciała, w zależności od indywidualnej historii wzorca posturalnego człowieka.
Rafał Lewandowski: Układ narządu żucia, w szczególności stawy skroniowo-żuchwowe odgrywają istotną rolę w utrzymaniu prawidłowej postawy ciała. Posiadają one mięśniowe i więzadłowe połączenie z obszarem odcinka szyjnego, tworząc funkcjonalny kompleks zwany układem czaszkowo-żuchwowo-szyjnym. Kumulowanie się nie leczonych chorób układu narządu żucia - w szczególności dolegliwości ze strony stawów skroniowo-żuchwowych i wad zgryzu - niesie ze sobą ryzyko wystąpienia zaburzeń postawy ciała. Np. zmiana ustawienia stawów skroniowo-żuchwowych może wpłynąć na zmianę miejsca punktu podparcia stopy, a więc i stabilizację chodu. Mechanizm ten może też zachodzić w drugą stronę - zmiana postawy ciała, może mieć wpływ na ustawienie stawów skroniowo-żuchwowych.
MB: Dlatego tak ważne jest doprowadzenie kształtu, wysokości i ilości zębów do warunków prawidłowych oraz współpraca z fizjoterapeutą posiadającym wiedzę na temat zależności mięśniowych?
SL: Tak. Stawy skroniowo-żuchwowe są elementami tzw. układu stomatognatycznego, do którego należą też zęby wraz z przyzębiem, wzajemny układ zębów łuku górnego i dolnego (okluzja) oraz pozostałe tkanki i narządy jamy ustnej. Warto też zaznaczyć, że stawy te są jednymi z najczęściej używanych stawów ciała. Związane jest to z długotrwałym używaniem ich w trakcie jedzenia, mówienia, śpiewania, ziewania itd. Zaburzenia w ich obrębie wpływają na funkcjonowanie innych stawów oraz tkanek miękkich. Podwyższenie napięcia w mięśniach narządu żucia powoduje kompensacyjny wzrost napięcia w innych grupach mięśniowych. Np. starcie zębów, tzw. skrócenie, doprowadza do zmian całości układu stomatognatycznego i nie tylko. Odpowiadają za to mięśnie twarzoczaszki i szyi w sposób pierwotny albo wtórny.
Pierwotny – to zmiany w obrębie samych zębów, czyli: parafunkcje (żucie gumy, obgryzanie paznokci), utrata części zębów (obciążenie innych), przesuwanie zębów (szczególnie w wieku dojrzałym). Czynniki te skutkują procesami kompensacyjnym mięśni, które próbując ,,dopasować” się do zmienionych warunków organizmu, zwiększają napięcie określonych grup mięśni skutkując zaciskaniem zębów, ich ścieraniem oraz obniżeniem wysokości zgryzu.
Wtórny – to z kolei kłopoty w innych okolicach ciała np. ból kolana czy ból w okolicach kręgosłupa lędźwiowego. Wywołują one zmiany kompensacyjne, które mogą mieć przełożenie na układ twarzoczaszki. Jednostronny wzrost napięcia mięśni żucia skutkuje zbaczaniem żuchwy w jedną stronę, ścieraniem jednostronnym zębów, który jeszcze bardziej zapętla całą sytuację. Lub inny przykład - siedzenie przed komputerem: przesunięcie głowy do przodu, skrócone zginacze biodrowe wywołują wzrost napięcia innych mięśni np. twarzoczaszki, co doprowadza do zaciskania, zgrzytania i ścierania zębów oraz bólu głowy.
I oczywiście odwrotnie kłopoty ze zgryzem wywołują mechanizmy kompensacyjne w innych okolicach ciała.
RL: Objawów dysfunkcji stawów skroniowo-żuchowych jest wiele. Mogą to być: ograniczenia i zaburzenia ruchomości żuchwy; zbaczanie żuchwy w czasie jej otwierania bądź zamykania; trudności, najczęściej o bólowym charakterze, podczas żucia, gryzienia oraz ziewania; patologiczne starcie zębów; krwawienie dziąseł; klikanie w stawie skroniowo-żuchwowym; bolesność uciskowa stawu skroniowo-żuchwowego; bóle ucha, szumy uszne, uczucie zatkania i wypełnienia ucha; migrenopodobne bóle głowy, zawroty głowy; bóle za gałką oczną, uczucie wysadzania oka z oczodołu, silne łzawienie; problemy z połykaniem, częste zachłystywanie się; uczucie guli w gardle, czy wreszcie nawet bóle zdrowych zębów.
W rehabilitacji stawu skroniowo-żuchwowego ważna jest współpraca ze stomatologiem. Fizjoterapeuta poprzez swoją terapię ma wpływ tylko na część z elementów układu stomatognatycznego. Natomiast zębami wraz z przyzębiem oraz wzajemnym układem zębów łuku górnego i dolnego musi zająć się doświadczony stomatolog, posiadający szeroką wiedzę z zakresu gnatologii (dziedzina stomatologii zajmująca się leczeniem oraz diagnostyką zaburzeń czynnościowych narządu żucia). Bez współpracy z wyspecjalizowanym stomatologiem terapia manualna stawów skroniowo-żuchwowych przyniesie słabe, bądź krótkotrwałe efekty.
MB: Dziękuję za rozmowę.