Inwestycja długoterminowa
- Środa, 24 lipiec 2019 12:31
O szczepieniach przed podróżą, z prof. dr. hab. Sławomirem Pancewiczem, specjalistą chorób zakaźnych z Lekarskiej Specjalistycznej Spółdzielni Pracy Eskulap w Białymstoku, rozmawia Eugeniusz Jarosik.
Eugeniusz Jarosik: Czy w ostatnich latach nastąpił wzrost zachorowań na choroby związane z podróżami i pobytem w krajach strefy tropikalnej lub subtropikalnej?
Sławomir Pancewicz: Obserwujemy na świecie systematyczny wzrost liczby osób podróżujących do krajów Afryki, Azji oraz obu Ameryk. Również Polacy coraz częściej wyjeżdżają do tych krajów. Szacuje się, że każdego roku na świecie ponad 200 mln osób podróżuje turystycznie. Uważa się, ale szacunki są różne, że bardzo wiele osób ma różne dolegliwości związane z pobytem w krajach tropikalnych. Najczęściej jest to gorączka, zaburzenia żołądkowo-jelitowe i różnego rodzaju zmiany skórne. Należy pamiętać, że większość chorób tropikalnych rozwija się w ciągu miesiąca. Dlatego każda osoba zgłaszająca się do lekarza musi informować o pobycie w krajach tropikalnych.
EJ: Jak ocenia Pan stan wiedzy Polaków na temat zagrożeń zdrowotnych związanych z podróżami do krajów o podwyższonym ryzyku występowania chorób zakaźnych?
SP: Mam wrażenie, że wiedza to jest dość powierzchowna. Myślę, że wiele osób bagatelizuje te zagrożenia. Dlatego tak niewielu ludzi decyduje się na szczepienia profilaktyczne przed wyjazdem. Nie dotyczy to tylko naszych rodaków. Szacuje się, że spośród turystów, którzy po powrocie z krajów tropikalnych mają jakieś dolegliwości, do lekarza w celu wyjaśnienia ich przyczyny zgłasza się jedynie ok. 8% podróżujących.
EJ: Czy współczesna medycyna gwarantuje odpowiedni poziom bezpieczeństwa zdrowotnego w trakcie podróży?
SP: Moim zdaniem współczesna medycyna dysponuje możliwościami zabezpieczenia nas przed różnymi niekorzystnymi zjawiskami podczas podróży. Przede wszystkim sami musimy zadbać o bezpieczeństwo oraz znać zagrożenia związane z pobytem w określonym rejonie czy kraju. Nie możemy zdawać się tylko np. na organizatorów wyjazdu, wczasów czy wycieczki.
EJ: Przed podróżą do niektórych krajów, zwłaszcza tropikalnych, powinniśmy pomyśleć o profilaktyce, między innymi o szczepieniach. Kiedy i na co należy się szczepić?
SP: Koniecznie należy zapoznać się z zaleceniami dotyczącymi szczepień przy wyjazdach do określonego regionu świata i określonego kraju. Są szczepienia obowiązkowe – np. przeciwko żółtej febrze - i nie przekroczy się granicy określonego kraju bez okazania międzynarodowego świadectwa przebytego szczepienia. Dysponujemy też szczepieniami zalecanymi, np. przeciwko durowi brzusznemu, meningokokom i wieloma innymi, a więc takimi, których przyjęcie zależy od indywidualnej decyzji osoby wyjeżdżającej. Należy pamiętać, że istnieją różne schematy szczepień - należy zatem odpowiednio zaplanować przygotowania do podróży. Należy też być świadomym, że na wytworzenie odporności po podaniu szczepionki potrzeba czasu. Nie można spodziewać się jej już następnego dnia po otrzymaniu szczepionki. Dlatego przygotowania do podróży do krajów w odmiennej strefie klimatycznej zawsze należy rozpocząć odpowiednio wcześnie. Powinniśmy zrozumieć, że szczepienia przed podróżą to inwestycja długoterminowa. Odporność poszczepienna utrzymuje się często kilka lub kilkanaście lat, tak więc przy następnych wyjazdach może nie być konieczne poddanie się ponownym szczepieniom.
EJ: Nie należy bagatelizować wpływu podróży na zdrowie, wynikającego ze zmian środowiskowych, uwarunkowań klimatycznych czy diety. Dotyczy to przede wszystkim osób starszych i przewlekle chorych. Jak te osoby powinny przygotować się do podróży?
SP: Planując podróź do krajów w odmiennej strefie klimatycznej musimy pamiętać, że wyjeżdżamy do miejsc o innej kulturze, między innymi kulturze żywieniowej. Nie powinniśmy korzystać z posiłków kupowanych na straganach na ulicy, na bazarze, a jedynie w miejscach, co do których mamy pewność, że są tam przestrzegane zasady higieny podczas ich przygotowywania. Nie należy pić ani używać do mycia zębów wody „z kranów”, a jedynie napojów fabrycznie butelkowanych lub puszkowanych. Ryzyko związane z podróżą dotyczy też kontaktów ze zwierzętami (np. wścieklizna u wałęsających się psów). Zależnie od miejsca pobytu możemy być narażeni na ataki komarów, kleszczy. Dlatego musimy stosować repelenty, moskitiery, odpowiedni ubiór.
Ważnym czynnikiem ryzyka związanego z podróżą, szczególnie dla osób w podeszłym wieku, jest zmiana klimatu czy wysokie temperatury. Konieczne jest zatem spożywanie odpowiedniej ilości płynów oraz nakrycie głowy. Przemieszczanie się samolotem albo długotrwałe przebywanie w pozycji wymuszonej, np. podczas wielogodzinnej czy kilkudniowej podróży wiąże się z ryzykiem choroby zakrzepowej. W takich przypadkach zaleca się profilaktykę przeciwazakrzepową, niefarmakologiczną i farmakologiczną.
Bezwzględnie przed wyjazdem każda osoba, szczególnie w wieku podeszłym, przyjmująca wiele leków z powodu różnych schorzeń, musi skonsultować się ze swoim lekarzem prowadzącym, w celu ustalenia najlepszych opcji profilaktycznych i leczniczych.
