Wartościowe, smaczne, zdrowe
- Środa, 24 lipiec 2019 12:17
XXI wiek stawia przed nami nowe - nieznane naszym przodkom wyzwania. Niestety dzisiejszy świat w niewielkim stopniu przypomina świat naszych pradziadków, gdy większość żywności uprawiana była ekologicznie i przetwarzana z wykorzystaniem naturalnych metod.
Prof. dr hab. Mieczysław Górny z Wydziału Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji z SGGW podkreśla, że ponad 80% dziennej racji żywieniowej w Europie, to żywność wyprodukowana przemysłowo. Brzmi strasznie! Zastosowanie nowoczesnych technologii w procesie produkcji żywności sprawia, że przeciętny konsument nabywa, jak twierdzi profesor, „imitację produktów mlecznych, mięsnych i zbożowych”. Tymczasem, jak pisze Paul Pitchford, współcześni ludzie potrzebują przeszkolenia w zakresie wiedzy o pożywieniu, aby trafnie wybierać wartościową żywność spośród dziesiątków tysięcy produktów dostępnych na rynku. Dlatego też, niemalże co roku, publikowane są nowe zalecenia: piramidy zdrowia czy talerze żywieniowe. Nie przedkłada się to jednak na zahamowanie degradacji zdrowotnej nowoczesnych społeczeństw. Profesor Górny uważa, że dzieje się tak, gdyż nie wystarczy zalecić spożywania mleka, warzyw i owoców, ale „należy doradzać spożywanie mleka, owoców, warzyw - najwyższej jakości żywieniowej”.
Z kolei Thomas Colin Campbell twierdzi, że „organizm człowieka rozwinął niezwykle złożoną sieć reakcji, dzięki którym najwięcej korzyści można uzyskać z nieprzetworzonej żywności, występującej w naturze.” Paul Pitchford nazywa pełnowartościowe pożywienie „warunkiem przeżycia dla XXI wieku”. Rolę żywności wysokiej jakości docenia też wspomniany już prof. Mieczysław Górny, twórca Zakładu Ekologicznych Metod Produkcji Żywności na SGGW oraz inicjator założenia Stowarzyszenia Producentów Żywności Metodami Ekologicznymi „Ekoland”. Zaleca on jako warunek zachowania zdrowia „zapewnienie zróżnicowanej diety z udziałem żywności ekologicznej lub co najmniej wiadomego pochodzenia” oraz przygotowywanie posiłków ze świeżych produktów, w sposób jak najmniej przetworzony, pozwalający zachować wysoką jakość żywności. Zaleca wybieranie artykułów pochodzenia krajowego oraz sezonowych – zgodnie z porą roku, w szczególności z uwzględnieniem wpływów klimatycznych: wilgotności powietrza, temperatury oraz ciśnienia atmosferycznego. Profesor wskazuje też na potrzebę indywidualizacji sposobu odżywiania i dostosowanie posiłków do trybu życia konkretnej osoby, jej uwarunkowań zdrowotnych, przyzwyczajeń żywieniowych, a nawet intuicji.
Równie ważne jest zadbanie o miły nastrój podczas posiłku, estetyczny sposób podania, aromat i smak potraw. Dr inż. Andrzej Janicki z Wydziału Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji SGGW twierdzi, że „żywność musi smakować po to, żeby człowiek był zdrowy.” Posiłek powinien dostarczać licznych, pozytywnych bodźców sensorycznych, aby wyzwolić w organizmie procesy fizjologiczne, warunkujące prawidłowe trawienie oraz przyswojenie cennych składników w nim zawartych. Nawet „najzdrowsze” jedzenie, jeśli nie smakuje, nie przyniesie korzyści zdrowiu. Podobnie wspaniały, smakowity posiłek może wręcz zaszkodzić, gdy zjemy go w pośpiechu, stresie, byle jak i byle gdzie.
Dr Preeti Agrawal również podkreśla jak istotne jest, aby jeść posiłki „w spokoju, powoli, dokładnie przeżuwając małe kęsy, w miłym otoczeniu (nakryty obrusem stół, piękna zastawa, miłe towarzystwo)”. Docenia też znaczenie zadbania o relaks – spokojny czas po jedzeniu, jako warunek dobrego strawienia i przyswojenia substancji odżywczych. Doktor akcentuje też, aby jeść z umiarem – nie przejadać się, szczególnie podczas kolacji, których zresztą dobrze nie jeść wcale. Zaleca natomiast codzienne śniadania.
Naturalny sposób uprawy, konserwacji oraz ewentualnego przetwarzania decyduje o wybornej jakości żywności - z założenia smakowitej, a przy okazji zdrowej. Takie podejście pomaga docenić walory pełnowartościowej żywności i pozwala uniknąć powszechnego błędnego kojarzenia „zdrowej żywności” z czymś niesmacznym i nieatrakcyjnym.
Aby przybliżyć, czym w praktyce jest pełnowartościowa żywność zamieszczam drobiazgowy wykaz artykułów spożywczych według poszczególnych grup produktów: pełne zboża, kiełki zbożowe; makarony, chleby i kasze z nierafinowanych pełnych zbóż; warzywa korzeniowe, zielone liściste, nieskrobiowe, skrobiowe; wszelkie owoce, glony, mikroalgi; rośliny strączkowe, orzechy, nasiona, produkty nabiałowe, jaja, ryby, mięso (oszczędnie); przyprawy, świeże zioła oraz tłuszcze i nierafinowane oleje tłoczone na zimno.
Zapoznanie się z tym zestawieniem, to za mało, niezbędne jest zdobycie wiedzy na temat sposobów przyrządzania smacznych, dobrej jakości potraw. Konieczność posiadania takiej wiedzy oraz trafne rozpoznanie potrzeb żywieniowych doceniał już Hipokrates mówiąc: „jak ktoś, kto nie zna się na pożywieniu, może zrozumieć choroby człowieka?”
Najważniejsze jest źródło pochodzenia surowców z których komponowane będą posiłki. Pokłady cennych witamin i minerałów dostarcza nam jedynie żywność z upraw ekologicznych. Nie zawiera ona syntetycznych środków konserwujących dodawanych do produkcji, pestycydów i herbicydów stosowanych do uprawy, czy też hormonów i antybiotyków używanych do hodowli zwierząt. Jest zasobna w najbardziej wartościowe składniki odżywcze i budulcowe, także w energię witalną. Tylko tego rodzaju żywność można traktować jako prawdziwą, wartościową, niezbędną do życia. Jej szeroki wybór - świeże warzywa, owoce, mięso, nabiał, jaja, ziarna, zboża, mąki, makarony, oleje, zioła, orzechy, bakalie, przyprawy, superżywność, wysokiej jakości suplementy diety i olejki eteryczne - oferuje sklep ekologiczny Zdrowa Spiżarnia mieszczący się przy ul. Świętojańskiej 8 w Białymstoku.
Bożena Kobosko, doradca medycyny naturalnej, właścicielka Zdrowej Spiżarni – sklepu ekologicznego w Białymstoku
Fot. Magdalena Sadowska
