Zdrowy Białystok

Profilaktyka RSV w trosce o seniorów

Okres świąt to dla wielu osób czas spotkań rodzinnych oraz odpoczynku. To także moment, kiedy przypada szczyt wirusowych zakażeń dróg oddechowych m.in. spowodowanych przez wirus RSV, który może zaatakować górne oraz dolne drogi oddechowe i jest szczególnie groźny dla osób po 60. roku życia, w tym zmagających się z chorobami współistniejącymi, m.in. astmą i chorobami serca. Tym bardziej należy mieć na uwadze, że wspólne świętowanie może sprzyjać transmisji wirusa RSV, szczególnie między dziećmi a najstarszym pokoleniem. Dlatego, by świąteczne życzenia zdrowia mogły się spełnić, warto wiedzieć czym jest RSV oraz jak, w prosty sposób, ochronić siebie i swoich bliskich przed tym wirusem i jego konsekwencjami.
Jak pokazują wstępne wyniki badania dot. szczepień osób dorosłych, prowadzonego w okresie listopad-grudzień br. przez Fundację My Pacjenci we współpracy z innymi organizacjami pacjentów, niespełna 30% respondentów wskazuje na konieczność szczepień w wieku dorosłym oraz na to, że szczepienia zabezpieczają przed chorobami zakaźnymi. Respondenci wykazali się pewnym zrozumieniem względem szczepień na COVID-19 czy grypę, natomiast w przypadku wirusa RSV poziom świadomości i wiedzy o chorobie oraz jej możliwych konsekwencjach u dorosłych pozostaje na niskim poziomie. Szczepienie przeciwko RSV jest nowością zalecaną w polskim Programie Szczepień Ochronnych, dlatego wiedza o nim nie jest powszechna.
Czym zatem jest wirus RSV i dlaczego tak ważne jest, aby zapobiec zakażeniu?
RSV – podstawowe informacje
- Syncytialny wirus oddechowy (RSV) to powszechnie występujący, wysoce zaraźliwy wirus powodujący zakażenia płuc i dróg oddechowych.
- RSV atakuje układ oddechowy – nos, gardło i oskrzela.
- RSV można łatwo pomylić np. z przeziębieniem lub grypą ze względu na podobieństwo objawów, do których zalicza się katar, kichanie, kaszel, gorączkę i zmniejszenie łaknienia.
- Najwięcej przypadków zachorowań na RSV odnotowuje się w okresie zimowym.
- U starszych osób RSV może doprowadzić do zapalenia płuc i zaostrzenia chorób podstawowych takich jak np. astma czy przewlekła niewydolność serca, prowadząc do ciężkich powikłań, hospitalizacji lub nawet śmierci.
- RSV rozprzestrzenia się razem z innymi wirusami układu oddechowego, takimi jak wirus grypy czy wirus wywołujący COVID-19. To zjawisko często określa się mianem „tridemii”.
- Przebycie zakażenia RSV ma znaczący długoterminowy wpływ na ogólny stan i jakość życia osób po 60. roku życia.
- Rzeczywista liczba zachorowań wywołanych przez RSV może być znacząco zaniżona przez rzadkie wykonywanie testów potwierdzających zakażenie i brak konieczności zgłaszania przypadków zachorowań do inspekcji sanitarnej.
- RSV jest odpowiedzialny za powszechne, sezonowe zakażenia dróg oddechowych. U większości ludzi może powodować łagodne przeziębienia. Zakażenie to jednak jest szczególnie groźne dla niemowląt i osób starszych, zwłaszcza obarczonych chorobami współistniejącymi. Dla tych osób nawet jednokrotne przebycie zakażenia RSV może negatywnie wpływać na ogólny stan zdrowia i kondycję w następnych latach. Dlatego nie należy bagatelizować tego wirusa – mówi prof. dr hab. n. med. Aneta Nitsch-Osuch, kierownik Zakładu Medycyny Społecznej i Zdrowia Publicznego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego.
Kto jest szczególnie narażony na ciężki przebieg RSV?
Okres jesienno-zimowy sprzyja zakażeniom, a wzrost zachorowań na RSV obserwowany jest szczególnie w grudniu. To jednocześnie czas spotkań świątecznych, w których udział biorą wszystkie pokolenia, co sprzyja transmisji wirusa RSV. Zakażenie RSV u młodych, zdrowych osób jest zazwyczaj krótkotrwałe, jednak w przypadku niemowląt, małych dzieci oraz osób po 60. roku życia może okazać się bardzo poważne w skutkach. Wśród seniorów choroba ta zagraża szczególnie tym, którzy zmagają się z chorobami współistniejącymi, takimi jak:
- astma,
- przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP),
- niewydolność serca,
- cukrzyca.
Dorośli z chorobami współistniejącymi częściej potrzebują pomocy medycznej, bycia pod stałą opieką osób trzecich i obserwuje się wśród nich wyższy wskaźnik hospitalizacji niż u osób dorosłych bez tych chorób. Hospitalizacja jest dla tej grupy chorych wyjątkowo niebezpieczna – osłabiony organizm jest dużo bardziej podatny na kolejne choroby, w tym zakażenia szpitalne (np. MRSA).
Jak wskazują badania, ponad 87% osób po 60. roku życia. cierpi na co najmniej jedną chorobę współistniejącą. Oznacza to, że zdecydowana większość seniorów w Polsce jest znajduje się w grupie ryzyka.
- Jak wynika z najbardziej aktualnych danych naukowych wirus RSV stwarza większe ryzyko rozwoju ostrej niewydolności oddechowej niż wirusy grypy czy SARS-CoV2. Pracując na co dzień w szpitalu, w którym wykonywane są badania diagnostyczne zakażeń RSV, z niepokojem obserwuję konsekwencje zdrowotne, jakie niesie za sobą infekcja tym wirusem. Pamiętam pacjentów, którzy po zakażeniu RSV znajdowali się w stanie zagrożenia życia z powodu m.in. ciężkiego zapalenia płuc i ostrej niewydolności oddychania czy ciężkiego zaostrzenia chorób płuc, np. POChP – przyznaje dr n. med. Aleksander Kania, pulmonolog, specjalista chorób wewnętrznych, Oddział Kliniczny Kliniki Pulmonologii, Alergologii i Chorób Wewnętrznych, Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej Szpital Uniwersytecki w Krakowie. – Niestety wiedza na temat RSV w Polsce jest niewystarczająca, zarówno w społeczeństwie, jak i nawet wśród personelu medycznego, a co istotne, na razie nie dysponujemy skutecznym lekiem przeciwwirusowym. Dlatego nie mam wątpliwości, że budowanie odpowiedzialnej strategii zdrowotnej w tym zakresie powinno opierać się przede wszystkim na podejmowaniu działań profilaktycznych przeciwko zakażeniom RSV.
Sezon chorobowy szczególnie niebezpieczny dla seniorów
Z wiekiem, układ odpornościowy ulega naturalnemu osłabieniu. To właśnie wiek jest czynnikiem predysponującym do ciężkiego przechorowania RSV, a prognozy dot. liczby zachorowań można oszacować na podstawie trendów demograficznych w danym okresie. Jak wskazują dane, udział osób starszych w populacji mieszkańców Polski systematycznie rośnie. Jak prognozuje Główny Urząd Statystyczny, do 2030 r. osoby w wieku 60 lat i więcej będą stanowiły ok. 40% ogółu społeczeństwa. Oznacza to, że choroby takie jak RSV będą stanowiły poważne wyzwanie zdrowotne dla coraz większej grupy osób.
Kalendarz szczepień dla dorosłych – nowe możliwości w profilaktyce RSV
Aktualnie w Polsce dostępne jest szczepienie wskazane do profilaktyki RSV. Ze szczepienia mogą skorzystać osoby w wieku 60 lat i starsze. Szczepienie jest zalecane w Programie Szczepień Ochronnych wszystkim osobom po 60. roku życia.
- Szczepienie przeciw RSV znalazło się w Kalendarzu Szczepień Dorosłych, który powstał tak, by każdy zainteresowany mógł łatwo zorientować się, jakie są zalecane szczepienia w jego wieku. Celem wspólnego projektu Polskiego Towarzystwa Medycyny Rodzinnej i Fundacji My Pacjenci jest wspieranie idei szczepień przez całe życie, jako skutecznej formy profilaktyki zdrowotnej – dodaje Magdalena Kołodziej, prezes Fundacji My Pacjenci.