Ryzyko wystąpienia chorób otępiennych rośnie wraz z wiekiem
- Wtorek, 23 sierpień 2022 11:50
„Wszystkiego się w życiu spodziewałam, ale tego, że będę stara, to nigdy.”
Zofia Nałkowska „Granica”.
Na skutek postępu cywilizacyjnego i poprawy jakości życia systematycznie wzrasta liczba osób w wieku poprodukcyjnym. Potwierdzeniem tego są dane Banku Światowego i Organizacji Narodów Zjednoczonych, które podają, że populacja ludzi w wieku 65 lat i więcej liczy na świecie 722 mln (2020 r.), czyli 9% ogółu, i weszła w fazę społeczeństwa starego. Niestety wraz z wiekiem rosną też problemy zdrowotne. Ponad 60% pięćdziesięciolatków sygnalizuje wystąpienie długotrwałych kłopotów ze zdrowiem, wśród sześćdziesięciolatków już prawie 79% oraz ponad 90% ludzi najstarszych. Najczęściej występującymi schorzeniami wieku starczego są choroby metaboliczne, układu krążenia, nowotwory oraz choroby neurodegeneracyjne, w tym demencja i choroba Alzheimera.
Demencja definiowana jest jako zespół objawów wywołanych chorobą mózgu, zazwyczaj o przebiegu postępującym lub przewlekłym. Charakteryzuje się klinicznymi objawami zaburzeń wyższych funkcji korowych, tj. pamięci, myślenia, orientacji, rozumienia, liczenia, mówienia, zdolności do uczenia się. Szacuje się, że ok. 600 mln. ludzi na świecie osiągnęło 65 rok życia i w tej populacji stwierdza się powszechnie występujące zaburzenia wyżej wymienionych funkcji oraz istotny wzrost ryzyka wystąpienia otępienia, którego rozpowszechnianie się zaczyna osiągać rozmiary globalnej epidemii.
Choroby neurodegeneracyjne prowadzące do otępienia, są udziałem głównie osób starszych i obok fizjologicznego starzenia mózgu wysuwają się na pierwsze miejsce. Wśród chorób i zaburzeń psychicznych dotykających starzejące się populacje społeczeństw uprzemysłowionych, otępienie typu Alzheimera uznane zostało za jeden z największych współczesnych problemów zdrowotnych.
W przebiegu choroby Alzheimera dochodzi do odkładania się w mózgu białek o patologicznej strukturze, co prowadzi do śmierci neuronów. Wynikiem tego procesu jest zmniejszenie ilości substancji przekaźnikowych, koniecznych do prawidłowego funkcjonowania mózgu. W zależności od stopnia nasilenia objawów, wyróżnia się trzy stadia choroby Alzheimera:
- Łagodne, w czasie którego obserwuje się niewielką zmianę zachowania i obniżenie jakości procesów mentalnych. Pacjentowi zdarza się kłaść przedmioty nie na swoje miejsce, zostawiać i gubić rzeczy (w sklepie, autobusie), zadawać wiele razy to samo pytanie, zapominać o przekazaniu informacji innym, opowiadając tracić wątek, mieć problemy z przypomnieniem sobie słów, być apatycznym, przygnębionym, mniej pewnym siebie, itp.
- Umiarkowane, kiedy narastają zaburzenia zachowania, w tym m. in. błądzenie, bezcelowe chodzenie, niepokój, wybuchy złości, wykonywanie tych samych ruchów, agresja. Mogą pojawić się też urojenia dotyczące np. kradzieży, zdrady, prześladowania; omamy czy halucynacje. Pacjent może mieć również trudności z rozpoznawaniem członków rodziny. Objawami choroby Alzheimera na tym etapie bywa też nadmierny apetyt, żucie różnych przedmiotów (nie zawsze jadalnych), zaburzenia rytmu snu i czuwania, problemy z samodzielnym jedzeniem, ubieraniem się, kąpielą.
- Zaawansowane, gdy do wymienionych wyżej objawów dołączają zaburzenia ruchowe, nietrzymanie moczu i/lub stolca. W związku z tym pacjent spędza coraz więcej czasu w łóżku, aż po całkowite unieruchomienie na końcowym etapie choroby. Dochodzi do utraty zdolności komunikacji, rozpoznawania osób, a nawet samego siebie. Konieczna staje się pomoc przy wszystkich czynnościach.
Drugim, pod względem częstości występowania, schorzeniem zwyrodnieniowym układu nerwowego jest choroba Parkinsona. Dotyka ona ok. 1-2% dorosłych powyżej 65 roku życia i około 4% powyżej 80 lat. Choroba Parkinsona charakteryzuje się przede wszystkim zespołem zaburzeń ruchowych. Jednak w ostatnim czasie badania wskazują również na duże znaczenie zaburzeń pozaruchowych.
Złożona i wieloczynnikowa etiologia chorób neurodegeneracyjnych uniemożliwia znalezienie skutecznego środka zapobiegającego ich rozwojowi i ułatwiającego leczenie. Okazuje się jednak, że suplementacja preparatami wspomagającymi pamięć, koncentrację i neuroregenerację może przeciwdziałać postępowi choroby. Więcej informacji o niej w kolejnym wydaniu gazety.
Paweł Kitlas, Agnieszka Zakrzeska, Natalia Szymańska, Wyższa Szkoła Medyczna w Białymstoku, Fot. WSMed
