Zdrowy Białystok

Wszystko co warto wiedzieć na temat wątroby

Starożytna medycyna chińska wiąże niemal każdy narząd człowieka z pewnym rodzajem emocji. Złość, gniew, frustracje - to emocje związane z wątrobą. Powiedzenia: „żółć mnie zalewa” lub „coś ci leży na wątrobie” nie są bez znaczenia i nie wzięły się z nikąd.
Łacińskie „hepar” oznacza wątrobę – drugi pod względem wielkości (zaraz po skórze) narząd ludzkiego organizmu i jednocześnie największy gruczoł. U mężczyzn osiąga wagę 1500-1700 g, u kobiet 1300-1500 g, jednakże jej wypełnienie krwią zwiększa tę masę o dodatkowe 500-800 g. Wątroba położona jest w jamie brzusznej, w prawej przestrzeni podżebrowej, bezpośrednio pod przeponą. Zbudowana jest z czterech płatów, pokryta w całości otrzewną, ma bardzo bogate unaczynienie.
Podstawowymi komórkami budującymi wątrobę są hepatocyty, stanowiące 60-70% wszystkich komórek w niej występujących. Hepatocyty tworzą układ beleczek ułożonych jedna za drugą (jednorzędowo), oplecionych naczyniami krwionośnymi. Mają one dwa bieguny: naczyniowy i żółciowy. Z jednej strony krew napływa do komórek (biegun naczyniowy), z drugiej wypływa wyprodukowana przez nie żółć (biegun żółciowy), niezbędna w procesie trawienia tłuszczy. Poza hepatocytami w wątrobie występują także – wchodzące w skład naczyń – luźno ułożone komórki wrzecionowate i gwiazdkowate (mają one własności żerne i nazywają się komórkami Browicza i Kupffera) oraz lipocyty lub komórki Ito (gromadzące tłuszcz). W pewnych warunkach, po pobudzeniu, ulegają one przekształceniu w komórki nazwane miofibroblastami, które są źródłem wytwarzania kolagenu, pełniącego rolę „wypełniacza” miejsc po hepatocytach.
Hepatocyty żyją około roku, a w miejscu obumarłych powstają nowe. Wątroba jako narząd posiada duże zdolności do regeneracji, niemniej jednak musi być spełniony warunek - procesy niszczenia nie mogą być większe niż możliwości naprawy. Czynnikami uszkadzającymi komórki wątroby są zazwyczaj alkohol, wirusy oraz niektóre leki.
Wątroba pełni ponad 500 różnych funkcji w organizmie. Jest narządem o uniwersalnych właściwościach. Zachodzą w niej przemiany wielu substancji - tych pożądanych, takich jak lipidy, białka, czy węglowodany oraz niepożądanych, takich jak leki, trucizny, alkohol. Określamy ją więc jako centralne laboratorium całego ustroju.
Do podstawowych funkcji wątroby należą: gospodarka węglowodanami (wytwarza, gromadzi i uwalnia glukozę, czyli reguluje gospodarkę energetyczną ustroju), gospodarka białkami (wytwarza 85% wszystkich białek znajdujących się w osoczu oraz stanowiących składnik budulcowy organizmu), gospodarka tłuszczowa (rozkłada lipidy do kwasów tłuszczowych), gromadzenie zapasów witamin (A, D, B12 oraz żelaza), odtruwanie organizmu (neutralizacja toksyn, np. alkoholu, czy innych trucizn, metabolizm leków przy udziale całego szeregu enzymów związanych z układem cytochromów), wytwarzanie niezbędnej do trawienia tłuszczów żółci, funkcje immunologiczne (fagocytoza obcych cząstek lub kompleksów antygen-przeciwciało przez komórki Borowicza-Kupffera, wytwarzanie białek biorących udział w procesach odpornościowych).
Badania wątroby wykonywane są zarówno w przypadku profilaktyki, jak i diagnostyki chorób wątroby i dróg żółciowych. Polegają na oznaczeniu w surowicy krwi poziomu i aktywności enzymów wątrobowych (tzw. próby wątrobowe). W ramach prób wątrobowych oznacza się bilirubinę oraz aktywność wewnątrzkomórkowych enzymów hepatocytów: ALT, AST, ALP, GGTP. Wymienione badania diagnostyczne wykonywane są w tzw. diagnostyce rutynowej.
Inne badania laboratoryjne stosowane w diagnostyce wątroby, to: oznaczanie stężenia i aktywności dehydrogenazy mleczanowej (LDH), cholinoesterazy (ChE) i alfafetoproteiny (AFP).
Laboratoryjne badania wątroby wykonuje się w przypadkach: złego samopoczucia, znużenia (u osób powyżej 50 r.ż. trwającego dłużej niż miesiąc), bólu brzucha nieznanego pochodzenia, istnienia czynników ryzyka stłuszczenia wątroby - otyłości brzusznej, podejrzenia cukrzycy, silnie patologicznego lipidogramu, a także rutynowo, u osób przyjmujących niektóre grupy leków na stałe; w przypadku chorób autoimmunizacyjnych i przerzutów nowotworowych; w przypadku podejrzenia ostrego zatrucia; w przypadku nieprawidłowych wyników ogólnych badań laboratoryjnych (morfologii krwi) oraz w przypadku podejrzenia wirusowego i ostrego zapalenia wątroby.
Agnieszka Zakrzeska, Paweł Kitlas, Medyczne Laboratorium Diagnostyczne Medrex w Białymstoku, Fot. Medyczne Laboratorium Diagnostyczne Medrex

Popraw nastrój sobie i swojej wątrobie
Jeśli wierzyć medycynie ludowej, nasz zły nastrój, rozdrażnienie, napady złości, mogą pochodzić z chorób wątroby. By nikt nie posądził nas o celową złośliwość warto przynajmniej raz w roku wykonać profilaktyczne badania, tzw. próby wątrobowe. Laboratorium w Centrum Medycznym Medrex zaprasza na badania w promocyjnej cenie.