Zdrowy Białystok

Stop dla refluksu

Piekący lub palący ból za mostkiem, pojawiający się zwykle po jedzeniu, czasami w nocy, budząc ze snu uczuciem goryczy i kwasu w jamie ustnej. Niekiedy dolegliwości do złudzenia przypominają objawy choroby wieńcowej co powoduje wielki niepokój. Zgagi ? bo o niej mowa - nie wolno lekceważyć, bo może prowadzić nawet do raka przełyku!
Cofanie się treści z żołądka do przełyku występuje codziennie u każdego człowieka. Kiedy to zjawisko zaczyna pojawiać się częściej niż fizjologicznie - pojawia się problem. Nazwa, którą posługują się lekarze, to choroba refluksowa przełyku. W ostatnich latach liczba pacjentów z tego typu dolegliwościami znacznie wzrosła.
Refluks oznacza cofanie, zwracanie. Pokarm po przeżuciu trafia przez gardło i przełyk do żołądka. Drogi odwrotnej nie powinno być. Niestety zdarza się, że połknięty pokarm wraz z kwasem solnym i enzymami trawiennymi wytwarzanymi w żołądku, wraca do przełyku. Dlaczego? W miejscu połączenia przełyku z żołądkiem znajduje się mięsień tzw. zwieracz. To on odpowiada za zamknięcie przełyku. Zaburzenia jego pracy powodują, że mamy zgagę. Kolejnym czynnikiem może być nieprawidłowa praca przełyku. Przełyk oczyszcza się samoczynnie przez ruchy perystaltyczne. Na ściankach chorego przełyku kwas solny i enzymy żołądkowe działają silniej i dłużej. Ważne jest również sprawne opróżnienie żołądka z pokarmu, bo przeciążony pokarmem sprzyja wystąpieniu zgagi lub odbijania. Przyczyną zgagi może być też przepuklina rozworu przełykowego. W tej sytuacji część żołądka przesuwa się ponad przeponę, do klatki piersiowej (prawidłowo żołądek znajduje się pod przeponą), a zwieracz przełyku pracuje mniej efektywnie i przełyk gorzej się opróżnia.
Kwaśna treść zalegająca przełyk powoli niszczy jego wrażliwą błonę śluzową, powodując na początku rozpulchnienie i zaczerwienienie, a potem zapalenie błony śluzowej. Objawia się ono obecnością nadżerek, czyli drobnych zranień. W miarę ich rozwoju może dojść do powstania owrzodzeń. Ich groźnym powikłaniem jest krwawienie. Gojące się wrzody mogą zwężać światło przełyku. Zdarza się także, że prawidłowy nabłonek przełyku zamienia się w odporny na kwas nabłonek typu żołądkowego lub jelitowego. Jest to nazywane przełykiem Barretta. Jest to objaw ciężkiej postaci refluksu, jest stanem przedrakowym. Najcięższym powikłaniem choroby refluksowej jest rak przełyku.
Zanim sięgnie się po leki, warto wypróbować kilka prostych zachowań zmniejszających refluks. Po pierwsze nie można się zbytnio objadać i ?przeładowywać? żołądka. Warto jeść częściej, ale w mniejszych ilościach. Posiłki tłuste, gazowane napoje, duże ilości przypraw i słodyczy oraz soki z cytrusów, czekolada i kawa ? szczególnie sprzyjają chorobie. Nawet niewielkie ilości alkoholu mogą spowodować wielogodzinną zgagę. Palenie tytoniu jest też szkodliwe dla żołądka i przełyku. Nadwaga lub otyłość powodują zwiększenie ciśnienia wewnątrz brzucha, co wypycha treść z żołądka do przełyku. Ostatni posiłek powinien być spożyty nie później niż trzy godziny przed snem. Pacjenci ze zgagą nocną mogą poczuć się lepiej po uniesieniu wezgłowia łóżka.
Część leków można nabyć bez recepty np. leki neutralizujące kwasy Maalox i Alugastrin. Szczególnie wartościowym środkiem z tej grupy jest Gaviscon, który działa szybko i długotrwale. Z uwagi na możliwe działania niepożądane oraz na fakt, że ich stosowanie może maskować objawy poważnej choroby, bezpieczne leczenie wymaga kontroli lekarskiej.
Marzena Bęcłowicz, Fot. Archiwum

Opinia lekarza
Jacek Romatowski, Gastromed Białystok:
Choroba refluksowa może objawiać się bólami w klatce piersiowej, chrypką, kaszlem, astmą, czy przyspieszoną próchnicą, gdyż kwas może docierać do jamy ustnej, a nawet uszkadzać płuca. Ocena stopnia zaawansowania choroby wymaga wizyty u lekarza, który decyduje jakie badania należy wykonać. Może to być badanie rentgenowskie górnego odcinka przewodu pokarmowego. Polega ono na połknięciu substancji nieprzepuszczalnej dla promieni rentgenowskich - papki barytowej. Radiolog podczas badania ocenia, jak przechodzi ona przez przełyk, żołądek i dwunastnicę i może ocenić nieprawidłowości anatomiczne dotyczące tych narządów, może także stwierdzić obecność przepukliny rozworu przełykowego oraz obserwować cofanie (refluks) papki z żołądka do przełyku. Znacznie dokładniejszym jest badanie endoskopowe górnego odcinka przewodu pokarmowego, czyli gastroskopia. Pozwala ono szczegółowo ocenić powierzchnię błony śluzowej przełyku, żołądka i dwunastnicy, nasilenie stanu zapalnego w przełyku, obecność uszkodzeń błony śluzowej (nadżerek) oraz obecność ewentualnych powikłań ? owrzodzeń i zwężeń. Można również endoskopowo pobrać wycinki do badania mikroskopowego. Badanie daje więc możliwość dostrzeżenia zmian zapalnych ?gołym okiem? oraz histopatologicznie. Pozwala na wczesne rozpoznanie ewentualnego nowotworu przełyku. Także w razie wystąpienia powikłań np. zwężenia przełyku można drogą endoskopową wykonać zabieg jego rozszerzenia. W przypadku szczególnie opornego przebiegu wskazane jest leczenie operacyjne. Obecnie coraz częściej odbywa się ono przy użyciu mało inwazyjnych technik laparoskopowych.