Zdrowy Białystok

"Słodka" choroba

Masz nadwagę lub otyłość? Nieprawidłowo się odżywiasz? Aktywność fizyczna to twoja słaba strona? Uważaj. Być może jesteś w grupie osób, którym grozi cukrzyca. Ponadto jeśli wśród twoich bliskich zdarzały się przypadki tej choroby, ryzyko, że zachorujesz automatycznie się zwiększa.
- Cukrzyca jest chorobą społeczną, należącą do grupy chorób metabolicznych, charakteryzujących się hiperglikemią, czyli podwyższonym poziomem cukru we krwi – mówi doktor Anna Majewska, specjalista medycyny rodzinnej z poradni Twój Lekarz Rodzinny w Białymstoku. - Przewlekła hiperglikemia spowodowana jest defektem wydzielania, lub działania insuliny i w konsekwencji prowadzi do uszkodzenia czynności i niewydolności wielu narządów, szczególnie oczu, nerek, naczyń krwionośnych i serca.
Za główne czynniki powodujące chorobę, uważa się przede wszystkim uwarunkowania genetyczne oraz procesy autoimmunologiczne. W zależności od przebiegu choroby i przyczyn jakie ją wywołały wyróżniamy kilka typów cukrzycy. Najbardziej popularne to cukrzyca typu 1 lub 2 i cukrzyca ciężarnych. Są także inne określone typy cukrzycy, tzw. typ MODY, LADA. W Polsce najpowszechniejsza jest cukrzyca typu 1 i 2.
- W przypadku pierwszego typu cukrzycy, trzustka z powodu uszkodzenia komórek Beta wytwarza zbyt mało insuliny, albo nie produkuje jej wcale. Na ten typ cukrzycy zapadają przede wszystkim ludzie młodzi i dzieci, dlatego często nazywana jest młodzieńczą. Zwykle ujawnia się „nagle”i od początku wymaga stosowania insulinoterapii. Natomiast typ 2 cukrzycy charakteryzuje się zmniejszoną wrażliwością tkanek organizmu na insulinę, czyli tzw. insulinoopornością. Zapadalność na ten typ cukrzycy zwiększa się u osób w wieku średnim (45-65 lat) i jest szczególnie niebezpieczna, ponieważ przez długie lata pacjenci mogą nie odczuwać żadnych dolegliwości i nie zdają sobie sprawy z choroby. Do lekarza zgłaszają się najczęściej kilka lat po zachorowaniu – wyjaśnia doktor Majewska.
Objawy cukrzycy nie zawsze są typowe i wiele osób je lekceważy uważając, że są efektem stresu lub przemęczenia. Tymczasem ignorowanie problemu może prowadzić do bardzo groźnych powikłań. Zwiększa ryzyko wystąpienia choroby wieńcowej, zawału serca, udaru mózgu, wystąpienia tzw. zespołu stopy cukrzycowej. Może prowadzić do zapaści, a nawet śmierci. Dlatego jeśli zauważymy u siebie lub bliskich zwiększony apetyt, któremu towarzyszy paradoksalnie spadek masy ciała, wzmożone pragnienie i częste oddawanie moczu, poczucie ogólnego zmęczenia i senność w ciągu dnia, zaburzenia widzenia, kołatanie serca, powinniśmy natychmiast zgłosić się do lekarza, gdyż objawy te pojawiają się najczęściej już w zaawansowanym stadium choroby.
- Ci, którzy ukończyli 45 r.ż., mają prawidłową glikemię na czczo i nie są obciążeni żadnymi czynnikami ryzyka, zalecane jest badanie stężenia glukozy we krwi co trzy lata. Natomiast osoby z nadwagą, otyłe, mało aktywne fizycznie, z chorobami układu sercowo-naczyniowego (nadciśnieniem, hipercholesterolemią), u których w rodzinie występowała cukrzyca; a także kobiety, które przebyły cukrzycę w ciąży, profilaktykę powinny rozpocząć znacznie wcześniej, a badanie stężenia glukozy wykonywać przynajmniej raz w roku – dodaje Anna Majewska.
Prawidłowa glikemia na czczo wynosi 70-99 mg/dl. Cukrzycę rozpoznajemy gdy:
- występują jej typowe kliniczne objawy (wzmożone pragnienie, wielomocz, osłabienie), a tzw. glikemia przygodna - oznaczona w próbce krwi pobranej o dowolnej porze dnia - jest większa, bądź równa 200 mg/dl;
- dwukrotna glikemia na czczo oznaczona w próbce krwi pobranej 8-14 godzin od ostatniego posiłku jest wyższa bądź równa 126 mg/dl;
- glikemia w 120 minucie po doustnym obciążeniu 75 g glukozy jest wyższa, bądź równa 200 mg/dl.
Natomiast o nieprawidłowej glikemii na czczo mówimy wtedy, gdy glikemia na czczo oznaczona w próbce krwi pobranej 8-14 godzin od ostatniego posiłku wynosi 100-125 mg/dl i stanowi to już wskazanie do wykonania OGTT (czyli doustnego obciążenia 75 g glukozy z oznaczeniem glikemii w120 min).
- Trzy dni przed wykonaniem OGTT stosuje się „normalną dietę”. Ostatni posiłek powinno się zjeść 12 godzin przed wykonaniem testu. Dodatkowo na 24 godziny przed testem nie należy pic alkoholu, palić papierosów, podejmować dużego wysiłku fizycznego. Również ogólny stan zdrowia badanej osoby powinien być dobry, ponieważ nawet wirusowa infekcja może być przyczyną nieprawidłowego wyniku. Pacjentowi pobiera się próbkę krwi żylnej, z której oznacza się wyjściowe stężenie cukru, a następnie otrzymuje on do wypicia 75 g glukozy rozpuszczonej w 250-300 ml wody. „Napój” ten trzeba wypić w ciągu pięciu minut. Kolejną próbkę krwi pobiera się po dwóch godzinach. Jeśli otrzymany wynik znajduje się w przedziale 140-199 mg/dl mówimy o nieprawidłowej tolerancji glukozy (IGT) – mówi specjalista medycyny rodzinnej.
Cukrzyca jako choroba przewlekła, wymaga długotrwałego leczenia oraz świadomej współpracy pacjenta z lekarzem. Głównym celem leczenia jest normalizacja biochemicznych i klinicznych zaburzeń gospodarki węglowodanowej w organizmie, czyli uzyskania tzw. normoglikemii (fizjologicznego stężenia glukozy we krwi). Równie ważne jest jednak uzyskanie dobrego samopoczucia chorego oraz realizacji wszystkich jego społecznych aspiracji.
- Kompleksowe leczenie cukrzycy obejmuje leczenie dietetyczne i farmakologiczne, do którego zaliczamy podawanie doustnych leków hipoglikemicznych, insulinoterapię, wysiłek fizyczny, a także edukację terapeutyczną. Należy podkreślić, że postępowanie niefarmakologiczne ma równorzędne znaczenie jak farmakologiczne i powinno być prowadzone w każdym typie cukrzycy, a w początkowym okresie leczenia cukrzycy typu 2 pozwala nawet często uniknąć stosowania leków. Poprzez prowadzenie zdrowego trybu życia, właściwego odżywiania, utrzymania odpowiedniej wagi oraz regularnym ćwiczeniom możemy obniżyć ryzyko zachorowania na tę chorobę – dodaje doktor Anna Majewska.
MB, Fot. Małgorzata Sawicka