Zdrowy Białystok

Od przybytku głowa boli

Preparaty przeciwbólowe to jedne z najczęściej stosowanych leków na całym świecie. Ich różnorodność sprawia, że często miewamy problemy z wyborem tego najodpowiedniejszego. Podpowiadamy co zażyć by pozbyć się bólu szybko i skutecznie.
Ból towarzyszy człowiekowi od początków jego istnienia. Ma różnorodne podłoże, może być zarówno ostry lub przewlekły. Praktycznie zawsze stanowi pierwszy ważny sygnał alarmowy, ostrzegając przed szkodliwymi zmianami toczącymi się w naszym organizmie. Potraktujmy go więc jak czerwone światło i swoistą przestrogę.
W 1986 r. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) wprowadziła drabinę analgetyczną, czyli trójstopniowy schemat stosowania leków przeciwbólowych oraz innych farmaceutyków podawanych w celu zmniejszenia dolegliwości bólowych w oparciu o ich natężenie, lokalizację i przyczyny. I stopień dotyczy leczenia słabego i średniego bólu. Zaliczono tu takie substancje jak: paracetamol, pyralgina i niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ). II stopień to leczenie średniego i mocniejszego bólu, zaś substancje działające to tramadol i kodeina. W III stopniu leczenie dotyczy silnego, przewlekłego i narastającego bólu za pomocą morfiny, fentanylu i petydyny.
Paracetamol zalecany jest w bólach głowy, migrenach, bólach reumatycznych, kręgosłupa, pleców, zębów oraz w bólach menstruacyjnych. Wskazany jest również jako lek przeciwgorączkowy w przeziębieniach i stanach grypopodobnych. Praktycznie nie wykazuje działania przeciwzapalnego. Może być podawany doustnie lub doodbytniczo. Dobrze wchłania się z przewodu pokarmowego a maksymalne działanie występuje już po 30 minutach i utrzymuje się przez 4-5 godzin. W przeciwieństwie do leków z grupy NLPZ polecany jest również małym dzieciom, kobietom w ciąży, osobom starszym, astmatykom oraz pacjentom z chorobą wrzodową żołądka. Jego działanie przeciwbólowe porównywane jest do aspiryny.
Jednym z najczęściej stosowanych preparatów z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych jest ibuprofen, wykazujący działanie przeciwbólowe, przeciwgorączkowe i przeciwzapalne. Jego mechanizm działania polega na blokowaniu syntezy prostaglandyn ? neuroprzekaźników wywołujących ból i opuchliznę. Stosowany jest w bólach różnego pochodzenia o natężeniu słabym do umiarkowanego, m.in. chorobie zwyrodnieniowej stawów i kręgosłupa, reumatoidalnym zapaleniu stawów, leczeniu zmian pourazowych (ścięgien, więzadeł, mięśni, torebek stawowych) oraz innych dolegliwościach bólowych (bóle głowy, zębów, bolesne miesiączkowanie) i gorączce. Ponadto hamuje on agregację (zlepianie) płytek krwi. Wykazuje zdecydowanie mniej działań niepożądanych niż pozostałe leki z grupy NLPZ. Wchłania się bardzo szybko z przewodu pokarmowego, działanie przeciwbólowe występuje już po 30 minutach i utrzymuje się przez 4-6 godzin. Szczególną ostrożność należy zachować podając lek chorym z astmą oskrzelową, nadciśnieniem, niewydolnością nerek, wątroby lub serca, osobom starszym oraz u kobiet w ciąży. Nie należy stosować go u pacjentów, u których wystąpiła nadwrażliwość na aspirynę/polopirynę lub inny lek z grupy NLPZ.
Pierwszym lekiem nowej generacji, który wszedł do powszechnego użycia jest aspiryna, znana również jako kwas acetylosalicylowy. Wykazuje liczne działania niepożądane, co w znacznym stopniu ogranicza możliwość jej zastosowania. Długotrwale przyjmowana działa silnie przeciwzakrzepowo oraz drażniąco na błonę śluzową żołądka i dwunastnicy. Nie powinna być stosowana u osób uczulonych na salicylany oraz z czynną chorobą wrzodową, jak również u dzieci poniżej 12 roku życia ze względu na ryzyko wystąpienia zespołu Reye?a (patologiczne zmiany w wielu narządach, głównie mózgu i wątrobie). WHO uznało ją za jeden z najlepszych leków na pierwszym szczeblu przeciwbólowej drabiny analgetycznej w programie zwalczania przewlekłych bólów towarzyszących chorobom nowotworowym. Ze względu na działanie antyagregacyjne aspiryna jest powszechnie stosowana w zapobieganiu zakrzepom w naczyniach tętniczych (zawałom serca, udarom mózgu).
Są też dostępne złożone preparaty farmaceutyczne. Mogą one zawierać w swoim składzie kilka substancji aktywnych, np. paracetamol, kofeinę, kodeinę czy też ibuprofen z kwasem meklofenamowym, dzięki czemu ich działanie przeciwbólowe jest jeszcze silniejsze. Należy jednak pamiętać o możliwości wystąpienia licznych działań niepożądanych.
Przypominamy, iż przed zażyciem leku bez wcześniejszej konsultacji z lekarzem należy zapoznać się dokładnie z treścią ulotki, a jeśli ból utrzymuje się dłużej niż kilka dni -  niezwłocznie skonsultować z lekarzem.
Mateusz Maciejczyk, współautorzy Agnieszka Pietrzykowska i Małgorzata Knaś, Samodzielna Pracownia Kosmetologii UMB