Zdrowy Białystok

SpongeBob non stop!

Mamo, chcę bajkę! Mamo, włącz telewizor! Mamoooooooo, prrrrrroooooooooszę! Kto z nas nie słyszał takich próśb dziecka. Jednak to, ile czasu dziecko spedzi przed telewizorem śledząc pasjonujacy pościg Bolka i Lolka na dzikim zachodzie zależy w dużej mierze od rodziców.
W dzisiejszych czasach telewizor mamy w każdym domu, warto więc zadać sobie pytanie, czy rodzice zdają sobie sprawę z tego, jaki wpływ telewizja wywiera na młodego widza, który spędza przed odbiornikiem wiele godzin dziennie, czasem oglądając ?co popadnie?.
Obecnie dzieci mają kontakt z telewizją praktycznie od momentu, kiedy ich poziom rozwojowy umożliwia skupienie uwagi na ekranie przez krótki czas. W miarę doskonalenia tej umiejętności czas spędzony przed telewizorem wzrasta. Na podstawie własnych obserwacji i rozmów z dziećmi mogę stwierdzić, iż najczęstszym sposobem spędzania wolnego czasu przez dzieci jest właśnie oglądanie telewizji. Zjawisko to nie jest odosobnione. Badania przeprowadzone przez OBOP dowodzą, że statystyczny Polak ogląda codziennie telewizję przez ok. 4 godz. Dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym tj. między 4 a 15 r.ż. oglądają programy telewizyjne prawie 3 godz. dziennie. W dni wolne oglądalność wzrasta o przeszło godzinę. Rozwija się więc zjawisko telemanii, a należy zaznaczyć, że telewizja ma ogromny wpływ na rozwój psychiczny i fizyczny dziecka. Siedzenie przed telewizorem ogranicza najczęściej inne zajęcia, przede wszystkim tak ważny dla młodego organizmu pobyt na świeżym powietrzu. Ma to negatywny wpływ, gdyż dziecko jest bierne, nieruchome, a im młodsze tym bardziej potrzebny jest ruch. Długie przesiadywanie przed ekranem obniża inicjatywę, twórczą wolę, fantazję, odpowiedzialność, kontakt społeczny. Środki masowego przekazu wpływają na przeżycia dzieci, a tym samym na ich rozwój emocjonalny.
O ile ?świat? dorosłych jest skłonny do swobodnego interpretowania przedstawionych w telewizji propozycji i ma zdolność do racjonalnego oddzielenia rzeczywistości od fikcyjnych przesłanek, o tyle świat dzieci pozostaje pod ciągłym wpływem rzeczywistości telewizyjnej, która na co dzień kształtuje ich osobowość, sugestywnie wpływa na psychikę, sposób zachowania i wzajemne relacje między rówieśnikami oraz dorosłymi. W takiej sytuacji często dochodzi do zafałszowania rzeczywistości - mały widz przenosi elementy fikcji do świata realnego. Dzieje się tak, gdy dziecko chce latać jak Batman, znikać w podziemnych otworach, czy rozwiązywać konflikty z rówieśnikami, naśladując walki wschodu. Zachowania najmłodszych oparte na naśladownictwie swoich ulubionych bohaterów, mogą stać się bardzo niebezpieczne, zarówno dla nich samych, jak i dla zdrowia ich kolegów.
Telewizja dostarcza im wzorców, modeli postępowania, ponieważ dzieci bardzo żywo reagują na treści prezentowane w programach. Ekrany telewizyjne bardzo często wypełniają filmy, w których dominuje przemoc i agresja. Agresywne sceny i drastyczne treści wzmagają napięcie nerwowe zaburzające poczucie bezpieczeństwa. Badania dowodzą, że im więcej ogląda się scen przemocy, tym większe jest prawdopodobieństwo wystąpienia agresji, obojętności i innych negatywnych emocji.
Należy więc z pełną rozwagą korzystać z telewizji i pamiętać o podstawowych zasadach. Dziecko powinno oglądać przede wszystkim programy dla niego przeznaczone, zaczynając od dobranocek poprzez bajki dla dzieci, a rodzic zawsze powinien wiedzieć, co ogląda jego dziecko. Należy bezwzgladnie kontrolować czas spędzany przed telewizorem, zwracać uwagę na prawidłowe siedzenie i odległość od telewizora. Oglądajmy niektóre programy wspólnie z dzieckiem, omawiajmy niezrozumiałe dla dziecka kwestie i wreszcie, eliminujmy oglądanie telewizji w godzinach wieczornych.
Oczywiście telewizja oprócz zagrożeń stwarza również szanse. To ona pozwala na wyrównanie poziomu wiedzy dzieci z różnych środowisk, dostarcza wzorców, przekazuje cenne informacje. Nie pozbawiajmy, więc całkowicie dziecka przyjemności korzystania z niej. Zadbajmy o to, aby dziecko oglądało takie programy, bajki, audycje, filmy, które przyczyniają się do jego pozytywnego rozwoju emocjonalnego, intelektualnego i społecznego. Racjonalnie wybierajmy oglądane przez nasze dzieci programy telewizyjne.
Efektywne spędzanie wolnego czasu, to dobór takich form działalności dziecka, które pozytywnie wpływają na jego rozwój: fizyczny, emocjonalny, społeczny, umysłowy. Wolny czas kojarzy się z wypoczynkiem, relaksem i oderwaniem się od codziennych zajęć, w przypadku dziecka ? od przedszkola czy szkoły. Miejmy, więc kontrolę nad sposobem spędzania wolnego czasu przez dziecko. Pomagajmy planować zajęcia, unikając powtarzających się form. Wdrażajmy dzieci do aktywnego spędzania czasu, poprzez uprawianie sportów i urządzanie wycieczek krajoznawczych. Takie formy wskazane są dzieciom, które długo siedzą przed telewizorem lub na zajęciach w szkole. Organizujmy wyjazdy do kina, teatru, muzeum, aby dziecko miało okazję zetknąć się bezpośrednio z kulturą i sztuką. Niech wolny czas dzieci wykorzystują na rozwijanie swoich zainteresowań i uzdolnień.
Program telewizyjny, choćby najciekawszy nie zastąpi dziecku rodziców. Dlatego znacznie cenniejsza jest wspólna rozmowa, przytulenie, zabawa, spacer, jednym słowem - ?bycie z dzieckiem?. To zaspokaja najważniejsze dla prawidłowego rozwoju dziecka potrzeby psychiczne: bezpieczeństwa, miłości i bliskości.
mgr Urszula Romańczuk, nauczycielka wychowania przedszkolnego, Przedszkole Samorządowe Nr 80 w Białymstoku

Fot. Monika Urban-Szmelcer